Life of Brian som gateteater

februar 8th, 2006

PERFORMANCE

FunnySorryJesus
Av og med Baktruppen
Teaterhuset Avant Garden, Trondheim

Stuttversjon av Bibelen som gateteater der det meste er snudd bak fram. Det blir humor av slikt.

Det er underleg korleis små endringar frå det normale og tilvante kan gjere at det oppstår uventa og særs komiske situasjonar. Og det er endå rarare kor lite som skal til for å more ein, når berre situasjonen legg opp til det. Slik tenker eg etter å ha vore på sesongopning på Avant Garden i helga. Baktruppen har gjesta Teaterhuset med ei framsyning der dei snur opp ned på det vante når det gjeld tilhøvet mellom scene og sal. Og plutseleg oppstår det urkomisk teater av inkjeanande forbipasserande statistar.

Det vesle annleisgrepet Baktruppen gjer, er ikkje anna enn å spele på gata medan publikum sit benka bak panoramavindauga i teaterkafeen. Mens vi ventar på at det heile skal ta til, ser vi folk haste hus forbi, oppdage oss og stoppe opp. Meir skal det ikkje til for å gi oss eit kvarters humoristisk intro til det som er litt meir regissert. Men berre litt. For Baktruppen har laga sin eigen sjanger som gjer det vanskeleg å vurdere dei ut frå tradisjonelle målestokkar. Om du meiner at det dei presenterer er for enkelt, så kan dei gøyme seg bak at det skal vere slik. Dei er forfriskande frekke, annleis, men også tidvis litt lettvinte. Slik også denne gongen. Når dei endeleg kjem i gang, får vi først ei uredigert oppsummering av det vi alle har sett på gata, deretter amatørmessige allsongar i beste (eller dårlegaste festsongtradisjon), og til slutt ei søkt, men sjarmerande lenke mellom asfalt og Moses. Om det er oss, seg sjølve, eller teatret dei peikar nase av, skal eg ikkje seie, men så langt var ikkje dette særleg imponerande.

Men så kjem Bibelen på bordet, og vi får ein slags stuttversjon av skapinga, syndefallet, Moses, det siste måltidet og himmelfarten. Det er Life of Brian som gateteater, det er forfriskande frekk bruk av effektar, det er uventa gags, og intelligent humor i beste Monty Python-tradisjon. Med den pågåande blasfemidebatten som bakteppe, er dei meir aktuelle enn planlagt, men sjølv om parodiane er frodige og burleske, er dei ikkje eigna til å forarge nokon. Ikkje på gata i Trondheim i dag. Det er nesten synd, for det hadde vore fantastisk om ein trongsynt kristenfundamentalist tilfeldigvis hadde gått forbi.
Amund Grimstad

(Meldinga stod i Klassekampen den 6. februar 2006)

Posted in Teater | No Comments »

Redda av eit gudsord

januar 11th, 2006

TEATER

Bare må ha det
Av Anne B. Ragde
Regi: Ensemble, forfattar og dels teatersjef
Framført av Helle Ottesen, Mona Jacobsen og Marianne Meløy
Trøndelag teater – teaterkafeen

Tunn tekst, ganske overspela, for lite regi, men likevel ikkje heilt utan underhaldningsverdi.
Bildet: VULGÆRE: Sprengkåte kvinner som berre MÅ ha det. Foto:Lasse Berre
For snart fem år sia sette tre kvinnelege skodespelarar ved Trøndelag teater opp ein leiken kabaret – Fordi jeg fortjener det – om godt vaksne kvinnfolk som framleis kjenner hormona og lysta. Det blei ein kjempesuksess, og då er det ofte freistande å lage ein oppfølgar. Som kjend er ikkje det alltid like vellukka, og sjølv om Mona Jacobsen og Helle Ottesen nå har fått manushjelp av Anne B. Ragde, burde dei nok ha arbeidd meir med stoffet både tekstmessig, dramaturgisk og ikkje minst når det gjeld regien. Dei siste åra har det kome ein flaum av filmar, såpe, teater og you name it om godt vaksne kvinnfolk. Frå den sjølvironiske foreininga Kuklaus Klan, via Vaginamonologar og kvinner på randen av det meste, til dramaserien Frustrerte fruer. For ein teatermeldar som i denne samanhengen er utstyrt med feil kjønn, gir det eit innblikk i det vi menn bruka å kalle garderobeprat, og som syner at kvinner også kan være vulgære, kåte, plumpe og grove. Ja, tidvis overgår dei det meste eg har høyrt i herregarderobane. Dette er sjølvsagt flott og kan være særs underhaldande. Men det skal gjerast intelligent og med fingertippkjensle for å vere artig i lengda. Slik er diverre ikkje denne kabareten.

Vera (Mona Jacobsen) og Lillebitten (Helle Ottesen) er båe fråskilde og ganske desperate. Dei berre MÅ ha det, og DET er i denne samanhengen ikkje noko meieriprodukt! Situasjonen og dialogen er særs føreseieleg, og blir i tillegg skjemma av ein mistillit til teksten som gir seg utslag i høgrøsta overspel. Dette er stoff som det er lett å kjenne seg att i, og sjølvsagt er det artige poeng her, men framsyninga hadde vore ganske tunn, var det ikkje for at Gloria (Marianne Meløy), som er Veras moralistiske, halvblinde og langt frå fikse dotter frå eit ekteskap i Bodø, dukkar opp på ferie frå bibelskule og flanellografistudiar. Ho tilfører oppsettinga dimensjonar som delvis reddar prosjektet. Teksten er framleis like tunn, men Marianne Meløy har ein mimikk eg ikkje har sett på norske scener sia Arvid Nilssen, – ulike andletsuttrykk som kan romme heile romanar! Gudsordet frå landet tar livets skule på eit snautt døgn og går samstundes gjennom ein fullstendig metamorfose. Ho tar over scene, regi og heile showet i dobbel tyding, og gjer Vera og Lillebitten til statistar i eige husvære.

Kabareten er bunde i hop av gamle svisker og popsongar av ulike slag, og ikkje alltid like velvalt. Men Mona Jacobsen og Marianne Meløy framfører Harper Valley PTA i ei tapping som overgår alt eg tidlegare har høyrt. Og i ei språkdrakt som er endå dårlegare enn Terje Mosnes si omsetting! Her var det både buskis og sjølvironi som sat. Like høgt nivå var det diverre ikkje på resten. Jamvel om dette er blott til lyst og ganske upretensiøst, vil nok Trøndelag teater stå seg på å ha litt høgare kvalitetskrav.
Amund Grimstad

(Meldinga stod i Klassekampen måndag 9. januar 2006)

Posted in Teater | No Comments »

Leikent og poetisk

desember 3rd, 2005

TEATER

Den Lykkelige Prinsen
Av og med Sagliocco Ensemble
Fritt etter Oscar Wilde
Regi: Anne-Sophie Erichsen
Scenografi: Silje Steinsvik
Med: Guandaline Sagliocco og Terje Sødal
Teaterhuset Avant Garden

Utan store geberdar, men med enkle og diskrete midlar tryllar ensemblet fram visuell lyrikk for store og små.

På ei søppelfylling møtest to personar. HAN bur der, og HO er på leiting etter flybilletten til Egypt som ho har lagt i søpla i vanvare. Søket utviklar seg til å bli ei historie på mange plan, eller fleire historier som etter kvart flettar seg saman til ei. Eigentleg er dette ei ganske komplisert oppsetting som krev at publikum har evne til abstrahering. Dei to går frå si eiga historie på søppelfyllinga til Oscar Wilde si fortelling om statuen av ein lykkeleg prins, for så å vende attende til fyllinga. Men ettersom dette blir gjort så poetisk, leikent og med slik innleving, ser det ut til at jamvel dei minste ungane i salen greier å henge med. Den lykkelege prinsen, som trass i at han er ein statue, har likevel både kjensler og sosialt samvit, og han feller tårer når han ser byens skuggesider. Tårene vekker ei einsleg svale som for lengst skulle ha floge til Egypt ettersom det går mot vinter. Og slik flettast historiene saman så HAN blir den lykkelege prinsen og HO den einslege svala.

Oppsettinga er full av undertekst, opererer på mange ulike plan og vender seg både til vaksne og ungar. Her er mengder av lun og underfundig humor, og Guandaline Sagliocco er eit oppkome av små, utsøkte gags. Kroppsspråket hennar gjer dette til eit særs fysisk teater i tillegg til den poetiske og godt fortalde historia. Båe aktørane er diskrete, i tydinga at spelet er lågmælt, men dei er likevel svært tydelege. Scenografien er stort sett søppelsekkar og gamle aviser, men med sans for enkle effektar tryller dei to fram det vesle dei treng for å skape den naudsynte fascinasjonen hjå publikum. Og vi blir raskt fengsla av den kontrastfylde eventyrverda som blir mana fram på scena. Lydeffektar og lyssetting er like forsiktige og gjennomførte som resten av produksjonen. Sagliocco Ensemble har laga ein utsøkt liten produksjon som gjennom vinteren og våren skal turnere med den kulturelle skolesekken.

Amund Grimstad

(Meldinga stod i Klassekampen den 2. desember 2005)

Posted in Teater | No Comments »

Pinleg og provinsielt

november 29th, 2005

TEATER

Revisoren
Av Nikolaj Gogol
Omsett av Geir Kjetsaa
Regi og omarbeiding: Yngve Sundvor
Scenografi og kostyme: Even Børsum
Med: Trond Høvik, Øyvind Brandtzæg m.fl.
Trøndelag teater – hovudscena

Bildet: PLUMPT: Eg føler oppriktig med alle dei dyktige skodespelarane som kvar kveld i veker framover må lide seg gjennom eit slikt lågmål. Foto: Lasse Berre

Om teatersjefen ikkje forstår det sjølv, bør nokon snarast fortelle han at han bør vurdere å ta denne produksjonen av plakaten så snart som råd!

Eigentleg burde eg vere rasande over at det er mogeleg å presentere noko så gjennomført dårleg og inkjeseiande som denne oppsettinga av Revisoren av Gogol på Trøndelag teater. Men eg kjenner at raseriet og indignasjonen først og fremst har gjort meg trist og ille til mote. Det må vere noko fundamentalt gale med kvalitetssikringa og leiinga ved Trøndelag teater, når dei kan presentere ei oppsetting som dette. Og eg føler oppriktig med alle dei dyktige skodespelarane som kvar kveld i veker framover må lide seg gjennom eit slikt lågmål.

Då Nikolaj Gogol skreiv komedien Revisoren for 170 år sia, la han handlinga til ein liten plass på landsbygda i tsar-russland der den lokale leiinga hadde gått fullstendig av hengslene, og der korrupsjon og maktmisbruk var rådande. Til staden kom ein revisor for å granske tilhøva, og ettersom han reiste inkognito, blei alle framandkarar sett på som ein mogeleg inspektør som ein måtte stelle pent med. Revisoren er ein forvekslingskomedie i same gate som Holberg sine komediar, og med same mål. – å gjere narr av menneskeleg dårskap. Instruktør Yngve Sundvor har freista å omarbeide dette til moderne og lokale forhold, men totalt utan fingertippkjensle. Handlinga er lagt til ein plass i Trøndelag som er til forveksling lik Trondheim, i ein scenografi som gir klåre assosiasjonar til Palmehaven, og med ei uendeleg rekke overtydelege, og etter kvart påtrengande hint om kor vi er. Byen er leia av eit fullstendig korrupt embetsverk der manglande kompetanse ser ut til å vere beste og einaste kriterium for å få jobb. I spissen for det heile er det ein valdeleg ordførar (Trond Høvik). Samstundes med at den meir enn lugubre Ivar Falsk-Aleksandersen (Øyvind Brandtzæg) kjem til staden, oppstår det eit rykte om at Økokrim har sendt ein revisor for å granske tilhøva i byen. Og så er vi gang.

Men i staden for å spele forvekslingskomedie, har Sundvor gjort dette til eit provinsielt lirum larum om nasegrus beundring for kjendisar, autoritetar og hovudstaden. Det kunne kanskje ha vore artig om det hadde vore godt laga, men her manglar ikkje berre det meste, men alt. Framsyninga er blotta for dramaturgisk oppbygging, demaskeringa blir ein parentes og eit antiklimaks, handlinga berre går og går utan at det skjer anna enn plumpe og pinlege opptrinn. Fleire av dei ser ut til å kome etter innfallsmetoden, og blir toppa av ei heilt umotivert avsynging av amerikanske svisker mot slutten. Nivået på humoren er så lågt at det ville kunne bli refusert på ein gjennomsnittleg russerevy. Det er korkje vågalt eller artig med pissing og onanering, og det er trist å måtte sjå erfarne og dyktige skodespelarar få roller der hovudattraksjonen deira er at dei runkar under ei kappe og syner fram brysta sine!

Scenografien til Even Børsum er det einaste formildande eg finn ved framsyninga. Ein lekker parafrase over Palmehaven der det heile til slutt kollapsar saman med det øvrige forfallet. Men i scenografien, som i stykket for øvrig, blir alt så tydeleg. Produksjonen er prega av ein grunnleggande mistillit til publikum der det meste er skrive med store bokstavar og repetert til det keisame. Og typegalleriet er så overspela at det blir pinleg. Av omsyn til publikum, teateret sitt truverd, og ikkje minst til skodespelarane, bør teatersjefen vurdere å ta denne oppsettinga av plakaten så fort som råd!
Amund Grimstad

(Meldinga stod i Klassekampen måndag 28. november 2005)

Posted in Teater | No Comments »

Kjærleiksvegring

november 22nd, 2005

TEATER

Rasende rebeller og andre reddharer
Etter fortellingar av Stig Claesson
Av Cirka Teater
Regi: Niels Peter Underland
Scenografi: Gilles Berger
Dokker: Tatjana Zaitzow
Kostyme: Ellen Karin Mæhlum
Musikk: Martin Smidt
Framført av Loan TP Hoang, Stian Hovland Pedersen og Anne Marit Sæther
Trøndelag Teater – Studioscena

Bildet: Forelska: Å vere forelska, – det er farleg, det! Foto: Dino Makridis
Sjangerblanding, kjærleiksvegring og ein poetisk ballett for tannhjul og fastnøklar!

Med særs gode røynsler frå suksessframsyninga Kurt koker hodet, har Trøndelag teater nok ein gong invitert til samarbeid med den vesle teatergruppa Cirka Teater. Denne gongen er det blitt ein slags barneversjon av Short Cuts der tre ulike fortellingar av Stig Claesson blir fletta saman til ei historie. Oppsettinga er ei sjangerblanding der vi både får tradisjonelt teater, dokketeater og skuggespel. Og alt presentert i umiskjenneleg Gilles Berger-scenografi, i eit landskap som kan få både Teknisk museum og Reodor Felgen til å framstå som statistar.

Det er skraphandlar Alfred det dreier seg om. Alfred er ein figur som dokkemakar Tatjana Zaitzow har gitt eit meir enn levande uttrykk. Han er stappfull av sjenanse og hormon i ei blanding der blygskapen og redsla for kjærleiken til nå har vore sterkast. Skrotgjengen, dei tre aktørane på scena, er både dokkeførarar og venner av Alfred, og går ut og inn av dei ulike funksjonane velsynkronisert og utan at rollene blir vanskelege å tolke. Dei kjem til Alfred med alt mogeleg gamalt skrot. Til skraphandlaren kjem også den vakre Beate. Ho er minst like hormonell som Alfred, men langt dristigare og meir rett på sak enn vår mann. Beate legg att eit brev om at nå må Alfred skunde seg om dette skal bli noko av. Alfred gøymer seg, og vennene i skrotgjengen har ein time til å overtyde han om at det er rett å satse på kjærleiken. Det er til dette føremålet dei nyttar dei tre historiene frå Stig Claesson. Ettersom dette, trass i boblande kjærleik para med sterk kjenslevegring, likevel er barneteater, er det vel meir enn gitt korleis det går med Alfred og Beate til slutt, men vegen fram er fylt av gode anekdotar sprudlande framført av eit ensemble fullt av overskot og speleglede. Og den lykkelege avslutninga er så varm og poetisk at ho kan smelte stein. Trollmannen Gilles Berger framstår som den reine alkymisten der han får søppel og skrot til å bli vakkert som gull. Eit skuggespel med ballett for ørten fastnøklar og ein handfull tannhjul til vakker nyskrive musikk av Martin Smidt, blir eit lite spel i spelet, og ein kjempebonus til eit publikum som alt for lenge sia er fullstendig forført.

Som vanleg frå Cirka Teater er dette ei særs visuell oppsetting. Samarbeidet med Tatjana Zaitzow som dokkemakar har gitt ein ekstra dimensjon til det visuelle, og det har også kostyma til Ellen Karin Mæhlum. I Niels Peter Underlands regi er Rasende rebeller blitt ei konsentrert, velsynkronisert og mangefasettert framsyning som først og fremst vender seg til ungar på grunnskulenivå, men som har så mange kvalitetar at også ungdom og vaksne vil ha stor glede av denne produksjonen.

Amund Grimstad

(Meldinga stod i Klassekampen måndag den 21. november 2005)

Posted in Teater | No Comments »

Påfunn med Ibsen

oktober 28th, 2005

TEATER

Ibsen goes Brazil
Fritt etter Fruen fra Havet
Konsept og regi: Catherine Kahn og Anne Regine Klovholt
Teaterhuset Avant Garden – Trondheim

Det er på høg tid å gjere utradisjonelle oppsettingar av Ibsen, men dette var ikkje måten.

Med eit ensemble beståande av seks aktørar frå Brasil, Australia og Norge, har Catherine Kahn og Anne Regine Klovholt leika seg med Fruen fra Havet av Henrik Ibsen. Det blir spela vekselvis på portugisisk, engelsk og norsk med ikkje heilt synkron norsk tekst på bakskjerm. At ikkje aktørane meistrar alle tre språka, blir både sjarmerande og komisk, og humoren ligg også heile tida på lur i ei oppføring som er spekka med påfunn og gags, der scena er ein stor grasplen, der rekvisita og scenografi er leikeutstyr, og der alt blir på liksom og annleis. I botnen, eller bakom, ligg Fruen fra Havet av Henrik Ibsen. Rollegalleriet er om lag det same, men teksten er modernisert og alle er atskillig meir utagerande enn hjå Ibsen – for å seie det mildt. Det er crazy, surrealistisk, lett erotisk og ganske meta. At Bolette blir spela av ein gut med skjegg, berre understrekar at her er det meste snudd opp ned.

Som publikum freistar vi å henge med som best vi kan. Vi ler litt i starten, men etterkvart som påfunna tar overhand, blir det heile berre overlessa og utvendig. Å spele Ibsen på vranga, å harselere med han, eller på anna vis å presentere stykka hans med andre vinklingar, er slett ikkje framandt for denne meldaren. Men prosjektet bør ha ei meining og ei retning. Det hadde ikkje Kahn og Klovholt. Dei serverer oss berre ei vareopptelling av påfunn som i lengda blir både påtrengande og slitsam.
Ibsen goes Brazil blir spela på Black Box i Oslo førstkomande helg.

Amund Grimstad

(meldinga stod i Klassekampen torsdag 27. oktober 2005)

Posted in Teater | No Comments »

Hysterisk morosamt

oktober 13th, 2005

TEATER

SirkusSkatten
Av Forfattarkollegiet
Instruktør: Christina Smeby
Framført av Studentersamfundets Interne Teater (SIT)
UKA 05 Studentersamfundet i Trondhjem

Barneteater som er artig, velspela, sjarmerande og med masse undertekst.

I over tjue år har det vore tradisjon å sette opp barneteater på UKA i tillegg til revyen. For to år sia braut studentane tradisjonen, men det førde til store protestar og nå er barneteatret på plass att med ei oppsetting som berre riv deg med og overende, og som er vel så artig som revyen i Storsalen.

Historia er enkel og klassisk. Ein by blir regjert av ein slem (men akk så sjarmerande) greve. Vår mann er ein ung tjuv som eigentleg er ganske ærleg og på leiting etter ein skatt bestefaren gøymde unna då han gav seg som verdas siste sjørøvar. Til byen kjem ein temmeleg avdanka sirkustrupp. Og så er vi gang. I eit sirkustelt rett utom Studentersamfundet får vi presentert denne relativt tunne historia av eit ensemble som struttar av energi, speleglede og komisk talent. Etter ei litt famlande opning, får vi servert ei stram og særs velregissert oppsetting full av gode detaljar. Det er rølpeteater, ganske interaktivt, litt meta, og hysterisk morosamt. Ungane i salen kosar seg. Det gjer vi andre og, for her formeleg boblar det over av undertekst og humor for den vaksnare del av publikum. Dette er ei oppsetting i beste Knudsen og Ludvigsen-tradisjon. Det er sjølvironi, snert, publikumsfrieri, masse sjarm og you name it. Songane er også gode, og ein blues for dei svake fortener definitivt eit liv etter dette. All ære til SIT for å ta ungane på alvor att, og for å lage så godt teater at både ungar og vaksne får full valuta og vel så det! Om du skal sjå berre ei framsyning under UKA 05, er barneteatret definitivt førstevalet!

Amund Grimstad

(Meldinga stod i Klassekampen onsdag 12. oktober 2005)

Posted in Teater | No Comments »

Quisseling quisselang

oktober 11th, 2005

REVY

ORIGO
Av Forfattarkollegiet
Instruktør: Erik Schøyen
Koreograf: Tine Erica Aspaas
Scenografi: Martin Skallerud og Siv Haukebø
Framført av Studentersamfundets Interne Teater (SIT)
UKA 05 – Studentersamfundet i Trondhjem

ORIGO er proft framført, flott koreografert og godt sunge, men likevel temmeleg uforløyst.

Det er student-UKE i Trondheim, ein gammal tradisjon som sikrar studentane økonomisk drift av eige hus i to år framover, men som er så uendeleg mye meir enn berre ei pengemaskin. Frå å vere ein revy med litt fest rundt i 1917, er det blitt verdas lengste veke (ho varar i 25 dagar), og det er landets største kulturfestival og dugnad. Rundt 1400 studentar jobbar meir eller mindre heiltid med eit prosjekt som for mange gir atskillig meir cred på cv’en enn eit semester eller to på NTNU. Motoren i UKA er sjølvsagt framleis revyen. Mange udøydelege songar stammar frå desse revyane, og eit utal norske skodespelarar har bakgrunn frå scena i det raude, runde huset ved Elgeseter bru.

I år heiter revyen ORIGO, og som vanleg kan ein legge mye tolking i UKE-namnet. Det er utgangspunktet, nullpunktet eller det geometriske skjeringspunktet. Allereie i den sceniske løysinga har ein tatt tak i dette der to flyttbare aksar er om lag einaste scenografiske element. Det er fikst tenkt, men fungerer ikkje alltid like godt. Slik er det og med mange av numra i revyen. Gode idear, men ganske uforløyst.

Det startar sjølvironisk med ei vise om den vanskelege opninga. Det er fart, trøkk og ein lovande start. Sceneskifta er raske, koreografien framifrå, spelet godt, og dei songlege prestasjonane utmerka. Slik held det fram i stort tempo der studentane er innom trivialitetar og daglege bagatellar samt det som er på TV. Det er media, trendar, kjendisar og mye intelligent leik med metaforar og ordspel. Men problemet er ofte at dramaturgien buttar, og at punchline kjem midt i sketsjen, som til dømes i eit ellevilt ordspel om dører. Slik renn mange elles gode innslag meir eller mindre ut i inkje.

Ein god revy skal ha brodd og ironisere over og harselere med alt og alle. Etter å ha sett ORIGO kan ein spørre seg om verda er TV og alt berre overflatefenomen. Ei anna sjølvironisk vise om at ein alltid må meine noko, er inne på det same. Studentane blir ofte kritiserte for å ha si eiga vesle verd, og ORIGO stadfestar diverre denne myta. Det er mange gode lågmælte tekstar og kvardagsobservasjonar, men lite frå den meir og meir globaliserte røynda. Det får vere studentane sitt val at krig, forureining, miljø- og naturkatastrofer er ikkje-eksisterande, men då får dei halde seg frå å skryte av at dei ikkje nøyer seg med å skrape i overflata. I det stofftilfanget dei har valt, er dei best når dei tar det heilt ut og blir skikkeleg hemningslause. Å parodiere Gåte er eit overmodent prosjekt, og det er framifrå gjort og med intelligent tekst. Det desiderte høgdepunktet er ein Quisselingopera som er ei absurd, ellevill, heilt respektlaus og ustyrteleg artig sak om Broadway-Larsen som smugla gode nordmenn til Junaiten for å sjå musikalar, og om Rinnan, Quisling og Hitler. Hadde det vore fleire innslag som desse, kunne vi ha bore over med det navleskodande. ORIGO er blitt ein sjølvopptatt revy der det nok er litt for langt mellom drammane til at han vil gå over i historia blant dei aller beste.

Amund Grimstad

(Meldinga stod i Klassekampen måndag 10. oktober 2005)

Posted in Teater | No Comments »

Teatral leik

oktober 10th, 2005

TEATER

En annen manns død
Regi:Håvard Paulsen
Framført av Studentersamfundets Interne Teater (SIT)
UKA 05 – Studentersamfundet i Trondhjem

I ein film-noir-setting freistar studentane å leike seg med ulike dramatiske uttrykk.

Då Studentersamfundets Interne Teater gjorde ei nattframsyning første gong for ti år sia, var det ein liten teatersensasjon. Det var særs nyskapande, og utruleg godt. I åra etter har nattframsyninga vore SIT sin eksperimentelle leikegrind under UKA, men med ganske vekslande resultat. I år har forfattarane laga ei oppsetting i kryssinga mellom Dashiell Hammett og Samuel Beckett. Som bakteppe for å leike seg med teatrale ytringar og dramatiske effektar har dei lagt ein hardkokt krim der det meste er usagt, men der vi etter kvart får innblikk i kompliserte intriger, trekantar og skjelsettande forhistorier. Vi går rett inn i handlinga mot slutten, og får etter det rulla opp historia lag for lag som ein Ibsensk lauk. Replikkane er korthogde, scenografien naken og handlinga blir stykka opp i eit utal scener eller tablå. Historia er ikkje spesielt god, og eigentleg heilt uinteressant. For meg var dette i staden ein parafrase over ulike dramatiske verkemiddel og uttrykk. Leikent utforskar dei fem på scena forskjellige dramaturgiske og sceniske teknikkar og knep.

Men produksjonen har og alvorlege problem. Han er skjemma av ujamt spel, og av at sceneskifta var for mange og usynkrone. Litt strammare regi og noko betre personinstruksjon hadde gjort seg. Medan eg sat i salen, tenkte eg at dette ikkje var så veldig bra, men nokre teateroppsettingar har meir ettersmak enn andre. Dette er ei slik ei som blir betre di meir eg ser attende på ho. Ho utfordra publikum og sette assosiasjonane i sving. Kanskje skal ein ikkje krevje meir?

Amund Grimstad

Posted in Teater | No Comments »

Lagnadstunge val

september 18th, 2005

TEATER

Kristin Lavransdatter

Av Sigrid Undset
Dramatisert av Bodil Kvamme og Bentein Baardson
Musikk: Håkon Berge
Regi: Bentein Baardson
Scenografi: Bård Lie Thorbjørnsen
Dei som er med: Mona Jacobsen, Tone Mostraum, Kristoffer Hivju m.fl.
Trøndelag Teater – Hovudscena

Bildet: SKUER FRAM: Kristin (Tone Mostraum) og Erlend (Kristoffer Hivju) sitt første sødmefylte og lagnadstunge møte. Foto:GT Nergård
Å dramatisere eit så omfattande epos som Kristin Lavransdatter for ein tretimars sceneversjon er ikkje enkelt. Kanskje var det for vanskeleg?

Sigrid Undsets mellomaldertrilogi om Kristin Lavransdatter er eit ikon i norsk litteratur. Ved sia av å innehalde eit utal intrigar og eksistensielle spørsmål som kjærleik og avundsjuke, synd og anger, tru og bot, hovmod og dårskap, lengt og svik, venskap og slektsband berre for å nemne nokre, er det også eit verk mange lesarar har eit så sterkt kjenslemessig forhold til at det nærmar seg å ha eigedomsretten til innhaldet. Det er difor eit meir enn dristig prosjekt å freiste å dramatisere heile romansyklusen til ei teaterframsyning. Einskildbøkene, og spesielt Kransen, er tidlegare både dramatisert, filmatisert og framstilt som ballett, men aldri før er heile trilogien presentert under eitt. Det er i seg sjølv ein liten teatersensasjon når Trøndelag Teater har fått Bentein Baardson og Bodil Kvamme til å dramatisere bøkene. Men premiera torsdag synte at det er eit meir enn ope spørsmål om det var vellukka.

Baardson og Kvamme har ikkje hatt enkle val. I staden for å forenkle og konsentrere seg om nokre utvalde tema, har dei freista å få med seg det meste. For å makte dette har dei nytta to grep. Det eine er ei scenografisk løysing med minimalt med rekvisita og kulisser der scene og bakgrunn blir forma ved lysbildeprojisering av abstrakte stemningsskapande bilde på ein stor bakskjerm. Det andre grepet er å dele Kristins rolle i to. Tone Mostraum spelar Kristin i dei ulike scenene som blir presentert nesten som tablå, medan Mona Jacobsen er den gamle Kristin som heile tida er til stades, og som i retrospekt kommenterer scenene, bind dei saman og fortel. Båe grep er heilt grunnleggande for å få dette til, og ikkje minst vellukka. Men dei byr samstundes på store problem og utfordringar.

Kristins liv, der hennar lagnadstunge val, gudstru og mangel på kompromiss berre er nokre av ingrediensane, er eitt av dei mektigaste epos verdslitteraturen kjenner, og skal ein ha med seg alt på berre tre timar, kan det heile fort bli overflatisk. I Baardsons regi har han, etter det eg ser, konsentrert seg mest om den unge Kristin og korleis tidlege vegval stakar ut resten av livet hennar. Det gir forstand og innsikt, men gjer samstundes at mange av dei øvrige scenene frå eit meir enn levd liv kan ta form av vareopptelling. Nokre av desse tablåa tenderar til det overspela og teatralske kanskje nettopp av di så mye skal fortellast med få ord. Det blir ikkje tid til å gå i djubda, og spesielt i andre akt er det ein del scener der du bør kjenne historia for å henge med. Grepet med den fortellande og tilbakeskodande gamle Kristin gjer nok dette problemet mindre, men samstundes syner det særs tydeleg kor vanskeleg det er å dramatisere dette romanverket. Når Mona Jacobsen fortel, er det med Undsets episke fortellarstemme, og her fornemmar ein den litterære kvaliteten bøkene har, men som ikkje dramatiseringa heilt får med seg. Kontrasten mellom spela og fortald teater blir stor, og ikkje minst særs synleg.
Tone Mostraum har ei stor og tekstrik oppgåve, og får godt fram mennesket Kristin, eit heilt menneske med alle dei fasettar ho har, grunnleggande sta og sterk, men samstundes motsetnadsfylt så det held. Frå den livsglade, uskuldige og noko naive småjenta som på livets terskel gjer eit heilt uhøyrd opprør gjennom sitt lagnadstunge kjærleiksval, og som etter kvart møter alt det som finst av menneskelege problem før ho temmeleg ribba og åleine står framfor sin Gud. Alt dette tek Mostraum godt vare på, sjølv om eg lettare forstår den hovmodige og sta Kristin enn den halselaust forelska. Kristoffer Hivju som Erlend er eit friskt møte. Han tolkar rolla særs jordnært og moderne. Han er direkte, og her er atskillig mindre spor av mellomalder enn i dei øvrige rollene. Mona Jacobsens fortellarstemme gir tyngde til oppsettinga, og hennar nærvær er heilt avgjerande for resultatet.

Den scenografiske løysinga til Bård Lie Thorbjørnsen er annleis, frisk og frigjerande. Scena er eit stort skråplan, rekvisittane er få, og det gjer kostyma til Milja Salovaara meir tydelege. Hovudgrepet er ein stor bakskjerm der abstraherte bilde i ulike fargevalørar skapar stemningar som eit, i bokstaveleg forstand, bakteppe for handlinga. Det er like godt som det er enkelt, og gjer at dei mange sceneskifta glir harmonisk over i kvarandre. Og ikkje minst gjer det at vi konsentrerer oss om handlinga og orda utan å bli opphengd i det som kunne ha blitt distraherande nasjonalromantiske kulisser frå Gudbrandsdalen og Trøndelag. Men Thorbjørnsen hadde stått seg på å stole meir på publikum. Når nokon dør, blir bakteppet brått blodraudt. Vi forstår dramatikken og døden utan å få han måla ut i store bokstavar. Håkon Berge har skrive musikk som er effektfull og stemningsskapande, men som tidvis kan bli litt påtrengande og minne vel mye om filmmusikk.

Bodil Kvamme og Bentein Baardson har tatt på seg ei oppgåve som nok var i største laget. Dramatiseringa av Kristin Lavransdatter greier berre tidvis å trenge ned i den mangslungne materien vi kallar menneskehjertet, og som i følge Undset si særs diskutable devise aldri vil endre seg.

Amund Grimstad

(Meldinga stod i Klassekampen laurdag 17. september 2005)

Posted in Teater | No Comments »

« Older Entries
Newer Entries »