Amund Grimstad

TEATER

RARE DYR: Korkje fugl eller fisk. Men denne likna litt på ein fugl. FOTO: ANDREAS SCHILLE

«Verken Fugl eller Fisk»
Teater Fot, Teaterhuset Avant Garden, Trondheim
Manus og regi: Lise Hovik
Komponistar: Siri Gjære, Tor Haugerud og Rohey Taalah
Scenografi og figurar: Anne Helga Henning og Lise Hovik
Kostyme: Berit Haltvik With og Lise Hovik
Musikarar: Siri Gjære og Tor Haugerud
Med: Gunhild Hjertaas og Ibrahim Fazlic

Ein vakker time der vi fekk undre oss over dei store spørsmåla i verda.

Teater Fot er eit lite teaterkompani i Trondheim, oppretta av Lise Hovik i 2004 for å skape scenekunst for dei aller minste. I dei 14 åra kompaniet har eksistert, har dei ikkje laga så mange produksjonar (De Røde skoene) (Du skal få høre fuglesang), men til gjengjeld har det vore kvalitet av aller beste klasse. Slik er det også denne gongen.

Laurdag var det urpremiere på «Verken Fugl eller Fisk» på Teaterhuset Avant Garden i Trondheim. Målgruppa denne gongen er ungar frå 3 til 5 år, og sjølv om det rett nok handlar om skapinga, evolusjonen og naturens historie, er det opplevinga meir enn narrativet som står i sentrum. Fire kreativt utkledde aktørar kjem ut i foajeen og pratar med barna før vi blir tekne med inn i salen. Han er forma som eit amfi med eit stort kvadratisk teppe, og der ungane sit inntil på alle fire sider. To skodespelarar, Gunhild Hjertaas og Ibrahim Fazlic, held fram med å prate med publikum før dei tar til å fortelje om kor langt attende vi skal. Heilt til alt tok til. I bakgrunnen sit Tor Haugerud på rytmeinstrument, fløyte og klokkespel, og Siri Gjære på rytme-, strengeinstrument, fløyte og vokal og kommenterer det heile musikalsk.

På stilisert, men likevel forståeleg vis, går vi gjennom ulike delar av evolusjonen. Mange merkelege dyr, kanskje korkje fugl eller fisk, dukkar opp. Ved å avdekke lag for lag av teppet som skal illudere ulike tider og nivå, tek dei oss gjennom verdas utvikling. Det meste blir framført med lyder, musikk og fantasispråk, slik at undringa og filosoferinga får næring. Men så får vi plutseleg eit kraftig illusjonsbrot når vi kjem til vår tid der teppet er av plast. Det blir til og med litt action når vi skal fange den vonde plastdronninga. Denne ganske brutale kontrasten riv oss ut av idyllen og undringa, før vi blir tekne attende til ein nydeleg finale der ungane tek over scena for å rydde opp.

Framsyninga er ei fin veksling mellom særs interaktivt og heilt vanleg tilskodarteater. Det seier mye om kor fengslande dette er for dei unge når skodespelarane forlèt det interaktive, og barna straks forstår at nå må dei berre følgje med, og ikkje delta. Og det seier også mye om tilliten aktørane byggjer opp, når dei etter tre kvarter ber ungane entre scena for å hjelpe med å finne og sortere dyr, og nesten alle blir med utan å måtte ha med ein forelder.

«Verken Fugl eller Fisk» er ei vakker framsyning som appellerer til undring, men som også har ambisjonar om å forstå verda i større grad frå naturens enn frå menneskets ståstad.

(Meldinga stod i Klassekampen måndag den 23. april 2018.)

 (Denne produksjonen kjem i to versjonar. Den som hadde premiere laurdag, har undertittelen «Begynnelser», medan den andre versjonen, «Baby becomings», vil ha premiere til hausten. Den er mynta på barn frå 0 til 2 år, og baserer seg berre på musikk, song og rytme og ingen verbal kommunikasjon.)

TEATER

RØYK: Ikkje kremasjonsrøyk, men eit lik som tek ein sigar. FOTO: OLE EKKER

«Meteoren»
Trøndelag Teater, Gamle scene
Av: Friedrich Dürrenmatt
Omsett av: Jens Bjørneboe
Regi: Angelina Josephina Stojčevska
Scenografi og kostyme: Katrin Bombe
Lysdesign: Eivind Myren
Med: Stine Fevik, Vetle Bergan, Isak Holmen Sørensen, Ida Cecilie Klem, Leo Magnus de la Nuez og Ingrid Bergstrøm

Når livet er meiningslaust, er det berre ein utveg, men tilværet kan òg vere seigliva.

«Kapitulasjon er det vakraste ordet i det tyske språket.» Med denne opningssetninga i tysk voiceover og i norsk omsetjing på skjerm, set regissør Angelina Stojčevska både eit støkk i salen, og ein standard for framføringa av Friedrich Dürrenmatts «Meteoren» på Trøndelag Teater. For «kapitulasjon» tyder langt meir enn det openberre. Her er det snakk om total underkasting, eller hovudpersonens lengt etter å få døy; den endelege frigjeringa.

«Meteoren» (1966) av Friedrich Dürrenmatt (1921 – 2000) er ikkje spela så ofte, men likevel interessant av di det er det mest sjølvbiografiske han har skrive. Og som mye av produksjonen hans, er det ein eksistensiell og svart tragedie kledd i farsens formspråk. Hovudpersonen Wolfgang Schwitter (Stine Fevik) er ein suksessrik forfattar og nobelprisvinnar. Men kunstnarlivet er tomt, nå vil han døy, men får det ikkje til. To gongar har han greidd det, men vakna opp att. Samstundes opplever han at folk rundt han, menneske som klamrar seg til livet, etter kvart fell frå.

Men før Stojčevska set i gong den eigentlege handlinga, gir ho oss ein nærare halvtimelang intro, ein slags utmattingskrig der ho både presenterer tematikken og utfordrar publikums lojalitet og tolmod. Først ved tysk opplesing av «Kapitulation» av Dirk von Lowtzow, før alle dei seks aktørane kastar seg inn i ein heftig fridans, monotont, repeterande, utmattande, og som livet, – i røynda ganske tomt.

Så er stemninga sett, og opningsscena er Schwitter som feiar inn i atelieret der han budde førti år tidlegare. Her vil han døy, uakta kva dagens leigebuarar og andre måtte meine. Det blir ein lang reise med møte med eit utal folk og stereotypiar framført akkurat passe overspela og med raske og gode sceneskift. For hovudpersonen er alt, også livet, ein trivialitet eller eit reint tidsfordriv. Det meste er overflate, og han kjedar seg til daude, utan å få til den endelege sortien. Det er mye situasjonskomikk, gode onelinerar, og framifrå spel av dei seks i ensemblet der castinga er gjort i suveren forakt for kjønn. Dei fleste er ganske androgyne, og sjølv om dette tidvis er litt forvirrande, utfordrar det også fordommane våre. Det gjer godt.

Scenografien til Katrin Bombe har omskapt Gamle scene fullstendig. Bladgull og rød fløyel er erstatta med blå filt, ein catwalk tvers gjennom salen gjer det mogeleg med den monotone og repeterande runddansen, og saman med relativt diskret rekvisittbruk, ganske karikerte kostyme og den fine lyssettinga til Eivind Myren har ho skapt gode fysiske rammer for handlinga.

«Meteoren» er ei særs ambisiøs og utfordrande oppsetjing, men er blitt berre delvis vellukka. Ho er framleis litt uferdig, og kunne ha vore stramma inn ein god del. Men samstundes skal både teateret og Angelina Stojčevska ha honnør for å satse så friskt og dristig.

(Meldinga stod i Klassekampen måndag den 9. april 2018.)