Amund Grimstad

TEATER

SURREALISTISK: Ein ganske uforståeleg scenografi tek alt for stor plass og kjem i vegen for handlinga. FOTO: GT NERGAARD

«Spelemann på taket»
Trøndelag Teater, Hovudscena
Av: Joseph Stein, Jerry Bock og Sheldon Harnick
Omsett av: Hartvig Kiran
Regi: Ronny Danielsson
Musikalsk leiing: Åsmund Flaten
Scenografi: Martin Chocholoušek
Koreografi: Roger Lybeck
Kostyme: Annsofi Nyberg
Med: Trond-Ove Skrødal, Silje Lundblad m.fl.

Ei så spektakulær framsyning at det ikkje blir rom for dei gode skodespelarane.

Musikalen om den fromme og velmeinande mjølkemannen Tevye i tsarens før-revolusjonære Russland er sia Norgespremieren i 1968 blitt umåteleg populær. Det er fullt forståeleg, for dette er ei historie med songar som for lengst er blitt allemannseige, og som kan seie oss noko både om storpolitikk og nære relasjonar.

I den vesle jødiske enklaven i Anatevka lever Tevye (Trond-Ove Skrødal), kona Golde (Silje Lundblad) og dei fem døtrene deira fattigsleg, men relativt fredeleg saman med andre småhandverkarar. Trua og tradisjonane står sterkt, men det er ei brytningstid som gir Tevye store utfordringar. Dei tre eldste døtrene vil alle gifte seg utan farens avgjerd eller parmakarhjelp. Det går bra med dei to første (Mari Hauge Einbu og Siri Schnell Juvik) som berre bed om å få følgje hjartet. Men når den siste (Maria Omarsdottir Austgulen) vel seg ein ikkje-jøde, blir det for mye, sjølv for mannen med det store hjartet. Men det politiske bakteppet er langt meir alvorleg. Det er stor sosial uro og kraftige pogromar der jødane til slutt blir flyktningar i eige land. Parallellane til dagens flyktningsituasjon er meir enn openberre.

Regissøren Ronny Danielsson hadde stor suksess med «The Sound of Music» på Trøndelag Teater i 2015, ei stram og særs rein oppsetjing. Denne gongen har han vald å lage show. Sjølv om resultatet er absolutt underhaldande, gjer det at innhald og spel i stor grad druknar i scenografiske og lyd- og lyseffektar. Vi er framleis i tsarens Russland, men familien bur i ein utrangert campingvogn og køyrer radiobil. Meininga er sikkert å ålmenngjere innhaldet, men saman med eit utal relativt uforståelege installasjonar, blir det i staden ganske surrealistisk, og Martin Chocholoušeks scenografi kjem for meg i vegen for handlinga. Koreografien til Roger Lybeck er spektakulær, og aldri har eg sett større og betre dansenummer på Trøndelag Teater. Men det kan bli for mye av alt. Heile første akt er ei forrykande framsyning der vi i små nydelege tablå blir vitne til det eine frieriet etter det andre, og Tevyes store kvalar. Men i alle effektane forsvinn både det politiske bakteppet og mye av spelet. Andre akt blir eit antiklimaks der ein på altfor stutt tid må gjennom oppbrot og tsarens krav om at jødane må reise, og utan rom for utdjuping og ettertanke. Slik blir høvet til å seie noko om dagens flyktningsituasjon skusla bort.

Under Åsmund Flatens kyndige leiing, er både arrangement og musikalsk framføring utmerka, og i motsetnad til mye anna i denne produksjonen, underordnar han seg innhaldet.

Trond-Ove Skrødal syner nok ein gong kva for karakterskodespelar han er, og at han faktisk også kan synge. Han gir nyansar, truverd og masse sjølvironi til Tevye, men han skulle så gjerne ha fått meir rom i denne alt for showprega oppsetjinga.

(Meldinga stod i Klassekampen måndag den 12. mars 2018.)

TEATER

KAPPLØP: Roskva og Tjalve ligg i hardtrening, men det hjelper lite når ein skal kappspringe mot tanken. FOTO: MAGNUS ROALDSET FURSET, TINGH KOMMUNIKASJON

«Tjalve og Roskva – Det store kappløpet»
Teatret Vårt, Arbeideren, Ålesund
Av: Simone Thiis
Regi: Simone Thiis
Scenografi, video og kostyme: Mari Hesjedal
Komponist og lyddesign: Håkon Iversen
Lysdesign: Jonas P A Fuglseth
Koreografi: Sigrid Edvardsson
Med: Elisabeth Topp og Dagfinn Tutturen

Det hjelper ikkje å vere best i verda når motstandaren er ein luring som nyttar ufine triks.

Den norrøne mytologien er ei rik kjelde til vidare dikting. Ettersom dei gamle gudane våre både hadde lyte og andre menneskelege trekk, egnar dei seg godt for å bli dikta inn i ungars fantasiverd. Simone Thiis har funne fram til historiene om då Tor drog til Utgard og utfordra Loke og jotnane hans til kappestrid. Med seg har han Tjalve (Dagfinn Tutturen) som er den raskaste til å springe, og systera Roskva (Elisabeth Topp) som også er rask i tillegg til at ho kan eitt og anna triks. Det kan kome godt med, for Loke er ein luring og full av juks og fanteri. Det blir difor langt frå enkelt å konkurrere når kappdrikkinga gjekk ut på å tømme havet, og kappløpet var mot tanken. Alle konkurrentane viser seg etter kvart å vere symbol meir enn reelle motstandarar.

Framsyninga er meint for ungar frå seks år og oppover, og ein kunne kanskje tru at det ikkje alltid var like enkelt for dei å forstå abstraherte situasjonar, men det såg stort sett ut til å gå bra. Og om ikkje, så var oppsetjinga så full av opplevingsrike einskildepisodar meir eller mindre på eigne bein, at alle kunne få med seg litt om ikkje alt. Tutturen og Topp spelar i tillegg til Tjalve og Roskva også eit utal andre roller, som Tor, Loke og alle jotnane som dei konkurrerer mot. Det blir mange rolleskift, og ikkje alltid like lett å følgje med, men dei to spelar så intenst og overtydande at eg trur ungane stort sett greidde det. Den tette kontakten med publikum blei etablert alt i opninga, ei løpescene som i Sigrid Edvardssons fantasifulle koreografi openbert fall i smak hjå dei unge. Og med det var det full konsentrasjon i salen.

Simone Thiis har laga ei fantasifull og mangfaldig lita fabelforteljing der ho med god hjelp av video og kreativ lyd- og lysdesign har skapt ei opplevingsrik stund for dei unge. Om dette verkeleg når målgruppa, er det mogeleg med mang ein oppfølgjar så rike som dei mytologiske kjeldene er.

(Meldinga stod i Klassekampen tysdag den 6. mars 2018.)

TEATER

AVSTAND: Det er ikkje berre fysisk at avstanden er stor mellom mor og dotter. FOTO: MAGNUS ROALDSET FURSET, THING KOMMUNIKASJON

«Høstsonaten»
Teatret Vårt, Plassen, Molde
Av: Ingmar Bergman
Omsett av: Axel Amlie
Regi: Terje Skonseng Naudeer
Scenografi og kostyme: Thomas Bjørnager
Lysdesign: Finn Landsperg
Med: Vivi Sunde, Johanna Mørck, Bjørnar Lisether Teigen og Michelle Heedal

Ei vakker og poetisk framsyning der tekst og spel får stå i sentrum.

Det er hundre år sia Ingmar Bergman, ein av dei største film- og teaterregissørane i førre hundreåret, blei fødd. Teatret Vårt i Molde markerer jubileet ved å setje opp sceneversjonen av «Høstsonaten», filmen Bergman laga for 40 år sia med Ingrid Bergman og Liv Ullmann i hovudrollene. Eit lite kuriosum er det at filmen faktisk blei spela inn i Midsund og Gjemnes rett utanfor Molde. Filmen er blitt ikonisk, og det var ikkje før i 2002 at den første sceneversjonen hadde premiere. I Norge er stykket berre sett opp ein gong tidlegare, på Oslo Nye Teater i 2009. Det er ikkje heilt uventa, for når så mange menneske har eit tett forhold til filmen, kan det vere vågalt å gjere sceneversjon av han. Men Teatret Vårt og Terje Skonseng Naudeer vågar, og dei har laga ei poetisk og vakker framsyning som på godt vis får fram dei indre og ytre konfliktane i dette tette familiedramaet.

Charlotte Andergast (Vivi Sunde) er ein feira og verdskjent konsertpianist som har ofra det meste for karrieren. Nå er Leonardo, hennar sambuar dei siste åra, død, og etter sju års fråvær vender ho heim til dottera Eva (Johanna Mørck) som etter nokre turbulente år fann roa med presten Viktor (Bjørnar Lisether Teigen) på ein avsidesliggjande prestegard. Dei fekk etter kvart sonen Erik som fire år gamal døydde i ei drukningsulykke utan at Charlotte reiste heim for å ta del i korkje fødsel eller gravferd. Når ho nå endeleg vendar heim, får ho til si store overrasking også vite at Eva har henta heim syster si, Helena (Michelle Heedal), som er sterkt fysisk og psykisk sjuk, og som Charlotte i si tid fekk plassert, i tydinga gøymd bort, på ein institusjon.

Spente og noko nølande, men tilsynelatande hjartelege, møter mor og dotter kvarandre, pratar forsiktig og relativt overflatisk medan vi stadig får små teikn på at det openbert ligg meir bakom fasadane. Gjennom eit tett kammerspel som omfattar berre eit drygt døgn byggjer situasjonen og dramaturgien seg opp, skjeletta tar til å ramle ut av skapa, og det endar i ein særs sterk konfrontasjon i ei nattleg samtale mellom dei to. Medan filmen kunne lage illustrerande og stemningsskapande tilbakeblikk, har Terje Skonseng Naudeer freista å syne det same gjennom spel og dialog, og lukkast i stor grad med det. Når teksten er så god som i «Høstsonaten» er det godt å oppleve ein regissør som let orda gjere jobben. Scenografien til Thomas Bjørnager er fleire rom presentert enkelt gjennom ein stilisert konstruksjon og hyppig bruk av dreiescene. Litt for hyppig, etter mitt skjønn, for i denne ganske dvelande, lyriske og litt kontemplative oppsetjinga verkar dei mange sceneskifta ofte avbrytande og nesten støyande.

Naudeers regi er forsiktig og audmjuk, og han har greidd å skape ei stemningsfyld og poetisk framsyning der effektiv bruk av pianomusikk og fine lyseffektar set oss i akkurat den rette haustmodusen for å få innsikt i og forstå dei vanskeleg vala menneska gjer. Og ikkje minst korleis det blir når vi mot livets haust blir konfrontert med desse vala og freistar å gjere opp med oss sjølve. Personinstruksjonen er god, og særleg ved at det blir spela så avdempa og roleg, blir dette ekstra intenst. Charlotte Andergast er Vivi Sundes avskilsrolle etter meir enn førti år som skodespelar på Teatret Vårt. Med «Radio Don Quijote» frå i haust og nå denne produksjonen, set ho eit meir enn verdig punktum. Sunde er lita og spe, men spelar effektivt på det for å få fram kontrasten mellom ei verdskjend diva og det usikre og ganske forhutla mennesket som ikkje kjenner anna kjærleik enn den ho har til seg sjølv. Ei kvinne som ikkje skulle ha blitt mor, og som kanskje eigentleg ikkje hadde lyst til det heller. Nydeleg kontrastert og nesten underspela blir Johanna Mørcks tolking av Eva det stikk motsette av Charlotte. Ei roleg, fåmælt kvinne som tek ansvar, som ber på ufatteleg mye sorg, og som etter det endelege oppgjeret med mora blir overraska over seg sjølv og kva ho kan få seg til å seie.

«Høstsonaten» er blitt ei lågmælt og nesten lyrisk framsyning om kor lite det tel å gjere suksess når du ikkje meistrar det meir kvardagslege ved å vere menneske.

(Meldinga stod i Klassekampen måndag den 5. mars 2018)

TEATER

FELA: Edvin Røsten levde eit omflakkande og tidvis litt kaotisk liv, men den evige følgjesveinen, fela, var aldri langt unna. FOTO: MERETE HASETH

«Farfarfortellinger»
Turnéteatret i Trøndelag, Verdal
Idé: Evy Kasseth Røsten
Manus: Ingrid Weme Nilsen
Regi: Kjersti Haugen
Musikk: Gjermund Larsen
Scenografi: Dorte Walstad og Unni Walstad
Med: Evy Kasseth Røsten og Gjermund Larsen

Ei varm og ærleg forteljing presentert i spennet mellom kjærleik til farfaren og samstundes undring over ein del av vala hans.

Det første den som tar til med slektsgransking må lære seg, er å vere frilyndt og open for det meste. Det har ein tendens til å ramle ut eitt og anna skjelett av skapa etter kvart. Evy Kasseth Røsten, skodespelar og oppvaksen i gruvesamfunnet Malm inst i Trondheimsfjorden, har dykka ned i historia til farfaren sin, Edvin Røsten, og sett på korleis hans ulike val har prega også hennar liv. Det er blitt ei personleg og varm forteljing om kjærleik, skam og svik, og ikkje minst om øydeleggjande tvil, fortald nådelaust ærleg. Og samstundes gir ho oss indirekte ein god porsjon norsk gruve- og anleggshistorie.

Edvin Kristian Røsten var fødd i Folldal i 1921 som ein av ti born i ein småbrukarfamilie der faren i tillegg var gruvearbeidar. I denne vesle fjellbygda (der eg sjølv har vakse opp, men vel 40 år etter, så det er ei heilt anna sak) var slik vekselbruk heilt vanleg. Ottar Brox har skrive godt om dette i boka «På vei mot et postindustrielt klassesamfunn» der han nyttar nettopp Folldal som døme på kombinasjonen industriarbeid og småbruk. Edvin var ikkje eldstemann og skulle såleis ikkje overta garden, og då var lagnaden gitt. Han måtte tidleg ta til i gruva.

Evy Kasseth Røsten fortel anekdotisk om farfarens liv frå oppvekst i Folldal, draumen om fele og eige sengepledd, om gruva, ekteskap, ungar og krigen som i ettertid fylte han med skam fordi han ikkje deltok med meir enn å arbeide særs sakte i gruva. Scenerommet har eit bakteppe med projiserte minne som lønsslippar, medlemsboka i Norsk Arbeidsmandsforbund og tilsetjingsdokument. På golvet er det eit utal koffertar som Røsten nyttar til å mane fram gammaltanter og andre kjelder som etter kvart syner seg særs upålitelege. Og så har ho med seg Gjermund Larsen på fele som både musikalsk og verbalt kommenterer og tek del, og samstundes får fram spelemannen i farfaren. Frå Edvin kjøpte fiolin for dei første lønningane sine, var instrumentet følgjesveinen hans resten av livet. Og sjølv om klassemedvitet openbert var sterkt, spela han til underhaldning for dei kondisjonerte i direksjonsboligen.

Røsten følgjer farfaren ut i verda til fire overvintringar på Svalbard og jobb i gruva for Store Norske Spitsbergen Kulkompani. Med enkel hovudrekning fann Edvin ut at den tredje sonen måtte ha vore unnfanga medan han sjølv framleis var på Svalbard, og så var det slutt på det ekteskapet. Røsten har problem med å skjøne korleis farfaren, som elles var så snill, kunne vere så bitter heilt inn i alderdomen over det han oppfatta som sviket knytt til denne hendinga. Og gjennom heile framsyninga formidlar ho denne kontrasten mellom barnebarnet som berre kjenner ein særs god farfar som alltid har ein mjølkerull på luringa, og dei oppdagingane ho gjer om dei ulike vala hans. Og etter kvart oppdagar ho at også hennar eigen far må ha fått ein del av denne dualiteten. Det er gjennom det botnlaust ærlege i presentasjonen av desse forholda at Røsten løfter framsyninga til å bli noko langt meir enn ein hyllest til bestefaren. Gjennom historiene om Edvin fortel ho ganske mye om kor vanskeleg og samstundes enkelt det er å vere menneske.

Etter eit intermesso som anleggsarbeidar under bygginga av Elgeseter bru i Trondheim, flyttar Edvin til Malm og blir gruvearbeidar for Fosdalens Bergverk, giftar seg på nytt og får fleire ungar, til slutt også far til Evy. Men som vi for lengst har forstått, går ikkje livet på skeiner. Og lagnaden, for å nytte ei omskriving, gjer at Edvin etter nokre år sit att som aleinefar for fem ungar, ikkje ein heilt vanleg kvardag for gruvearbeidarar på 50- og 60-talet.

Dette er Evy Kasseth Røstens eiga private historie om farfaren, men samstundes har ho forstått at det fort kan bli for nært om ho skulle skrive manus og ta regien sjølv. Difor har ho fått Ingrid Weme Nilsen, dramaturg på Det Norske Teatret, til å skrive manus, og Kjersti Haugen (som også er oppvaksen i eit lite gruvesamfunn) til å setje det heile i scene. Det har vore to kloke val. Ingrid Weme Nilsen har vore tru mot historia, men gjort sine eigne undersøkingar og skapt små illustrerande tablå. Og i Kjersti Haugens regi er det historia og hendingane som får vere det sentrale, berre litt sprita opp med kreativ rekvisittbruk der koffertar kan bli både historiekjelder, russiske esker og ein barneflokk. Framsyninga er kanskje vel anekdotisk der det dramaturgisk ikkje er skild så mye mellom kva som er viktig og ikkje, og dei store høgdepunkta går i eitt med kvardagen. Slik er kanskje også livet? Men eitt dramatisk og dramaturgisk unntak toppar det heile, og her går manus, regi og spelet opp i ei høgare eining. Det gjeld ei dramatisk båtulykke der både faren og farfaren er med, og der Evy Kasseth Røsten greier å halde meg på pinebenken sjølv om eg veit at båe må ha greidd seg.

I alle levde liv finst det grunnlag for minst ein roman, og ein treng ikkje vere noko helgenaktig førebilde for å fortene å bli portrettert. Snarare tvert om. Evy Kasseth Røsten har levert ei varm og ærleg beretning om gruvearbeidaren, farfaren og mennesket Edvin Røsten, presentert i spennet mellom kjærleik og undring.

TEATER

UTSTØYTT: Gregor blir servert skjemd mat, og halden i eit søppelrom. Systera forstår han, men vågar ikkje gjere noko. FOTO: LARS ÅKE ANDERSEN

«Gutten som ble et insekt»
Hålogaland Teater, Scene øst
Av: Franz Kafka
Regi og bearbeiding: Eline Arbo
Scenografi og kostyme: Sarah Nixon
Maskedesign: Leo Thörn
Med: Gunnar Eiriksson, Maria Agwumaro, Kristine Cornelie Margrete Hartgen, Martin Karelius Østensen og Ida Løken Valkeapää

Ei særs spennande, kreativ og dyktig nytolking av ein klassikar som langt frå var skriven for ungar.

Det skjer mye spennande i norsk barneteater for tida. Oppsetjingar som tek barna på alvor og er laga på barnas eigne premiss, og stadige omskrivingar av gamle klassikarar for yngre målgrupper. Torsdag hadde Hålogaland Teater premiere på Franz Kafkas vidgjetne kortroman «Forvandlingen» med tittelen «Gutten som ble et insekt». Romanen opnar med at den handelsreisande Gregor Samsa ein morgon vaknar og er blitt eit ufordrageleg insekt. Gjennom ein relativt stutt tekst fortel Kafka om korleis familien og omgjevnadane reagerer, og ved å føre inn det surrealistiske ved ein slik ekstrem metamorfose, får han sagt vesentlege ting om utanforskap og om å vere annleis. Romanen er nesten profetisk med tanke på alt som har skjedd sia han kom ut i 1915.

Hålogaland Teater har tatt tak i historia, og følgjer henne i store trekk. Men medan Gregor i romanen er vaksen, bur saman med og forsørgjer foreldre og ei yngre syster, er han denne gongen åtte år, men framleis den mest aktive i det som er ein temmeleg typisk norsk kjernefamilie av i dag. Dei er hektisk opptekne med kvardagens utfordringar med stram timeplan, køyring til og frå trening, speidar og musikk. Ganske sjølvopptekne er dei også, og Gregor er den snille, pliktoppfyllande som må hjelpe både storesystera og foreldra.

Eline Arbo, sjølv frå Tromsø, men utdanna i Nederland i 2016, har så langt berre to produksjonar bak seg. Sjølv såg eg «Helvete er de andre» på Teatret Vårt i fjor, ein parafrase over Jean Paul Sartres «For lukkede dører», ei særs eksperimentell og spennande framsyning, og ein formidabel regidebut. Nå held Arbo fram med å dikte vidare på klassikarane, og nok ein gong er det både eksperimentelt, nyskapande, – og ikkje minst vellukka. For å leggje historia til rette for barn, har ho gjort eit par gode grep. For det første er alle bipersonane i boka fjerna, medan ho i staden har ført inn Kim (Ida Løken Valkeapää) som er Gregors lærar og kanskje den einaste som ser og forstår. Ho har fått ei forteljarrolle som gjer at det heile blir lettare å forstå, og ikkje minst at den ganske triste avslutninga likevel blir runda av med ein særs oppbyggjeleg epilog. Og så er det slik at Gregor oppfattar kva dei andre i familien seier, men dei forstår ikkje insektspråket hans. Dette har Arbo løyst ved å dele ut to sett hodetelefonar til publikum der ungane høyrer alt, medan Gregors tale blir forvrengt for dei vaksne. (Sjølv fekk eg jukse litt med å veksle mellom dei to.)

Framsyninga opnar i foajeen der Kim bur oss på det som skal skje. Så kjem vi inn i salen og får oppleve kvelden før forvandlinga. Gregor (Gunnar Eiriksson) er travelt opptatt med å gjere lekser, medan systera Grete (Maria Agwumaro) stadig avbryt han med påstandar om at han har vore på rommet hennar, faren Trond (Martin Karelius Østensen) skal ha hjelp til alt og inkje, og den særs sjølvopptekne mora Anita (Kristine Cornelie Margrete Hartgen) ikkje let han få fred eit sekund. Når det er tid for å leggje seg, og Gregor framleis ikkje har fått gjort leksene, får han kjeft for å ha somla! Eg trur det var mange ungar i salen som kjende seg att. Utmatta fell han i søvn, og vaknar altså morgonen etter som eit insekt.

Då får vi ei oppvising i utanforskap, forventningspress, neglisjering, fornekting, manglande vilje til å forstå og akseptere, og ikkje minst redsla for alt som er litt annleis. Arbo har laga ei framsyning der ho let døra til mogelege tolkingar stå vidopen, og det er eit godt val. For her er høve til å kjenne seg att på mange plan. Når det går opp for Gregor at dei andre ikkje forstår kva han seier, let han ikkje sjansen gå frå seg, til hylande latter frå ungane. Men når han verkeleg har behov for å bli forstått, og ikkje når fram, var det nok like mange i salen som kjende seg att. Og når Gregor som insekt likar skjemd mat, og blir fora med søppel, er parallellen openberr til behandlinga vår av alle som er annleis.

Arbo har vald å nytte mye overspel frå dei tre andre i familien, og det kan stundom bli litt i meste laget, men stort sett blir det godt balansert av Gunnar Eiriksson som gjer ein særs truverdig, mangefasettert og inderleg tolking av Gregor. Og i samspelet mellom han og Maria Agwumaro er det mange både vakre og såre scener. Systera forstod, men våga ikkje å seie frå, og lét seg i staden overtyde av foreldre som var meir opptekne av å glatte over og halde fasaden. Og når læraren kjem mot slutten, og både ser og forstår, er det diverre for seint.

(Meldinga stod i Klassekampen måndag den 26. februar 2018,)

DANS

NÅDELAUST: Omkransa av 48 lysande «auge» er det vanskeleg å gøyme seg. FOTO: CHRISANDER BRUN

«I det fjerne, Troja»
Teaterhuset Avant garden, Trondheim
Av og med Magnus Myhr
Musikk: Bendik Giske
Scenografi, lys og kostyme: Chrisander Brun

Ekspressivt og sanseleg, men ikkje alltid like forståeleg om indre kamp mellom det maskuline og feminine.

Hausten 2014 sette multitalentet Magnus Myhr opp ei sterkt sjølvbiografisk framsyning han kalla «Jeg satt på en stein og så utover «havet»» i regi av Rebekka Nystabakk og Huy Le Vo. På eit humoristisk vis utforska Myhr oppvekst som homofil og litt annleis i det vesle bygdesamfunnet Klæbu rett sør for Trondheim der det er forventa at gutar spelar fotball, og ikkje er opptekne av dans, eller Hedda Gabler for den del. Det var ein lovande solodebut der han nytta både skodespel, tale, song og dans for å seie mye særs personleg om både kjønnsidentitet og utanforskap. I haust var Myhr med i «Goodbye Kitty», ei ungdomsframsyning på Teatret Vårt, også den av Rebekka/Huy, og nok ein gong om kjønnsidentitet og å få lov å vere seg sjølv. I oppsetjinga «I det fjerne, Troja» som hadde urpremiere på Teaterhuset Avant Garden i helga, har Myhr sjølv ansvar for både innhald, koreografi, regi og framføring, og i motsetnad til dei to førre er dette ei rein danseframsyning. Men temaet er framleis det same, om enn litt vidareutvikla og meir utforskande.

I ein black box med tre svarte veggar, berre open mot publikum, og omkransa av 48 lyskastarar lever Myhr ut sine ytre og indre konfliktar mellom det å kjenne seg som ein feminin person samstundes som han i det ytre framstår med veltrena maskulinitet. Fanga i lyset frå nådelause spotlights der det openbert er vanskeleg å gøyme seg, utforskar han med ekspressiv dans og ikkje alltid like tydelege metaforar frå greske tragediar, sine eigne indre konfliktar. I samspel med nyskriven og tidvis ganske suggererande musikk av Bendik Giske leverer han ekspressiv dans som vekslar mellom det nesten spastisk-hektiske og rolegare og meir poetiske parti.

For meg som ikkje er altfor røynd med å sjå og tolke dans, opplevde eg framsyninga først og fremst som ei litt vond reise inn i ein person som ikkje har det så godt med kroppen sin. Men frå det spastiske og sekvensar der eg las inn både brekningar og anna ubehag, kom det også parti der eg opplevde ei stadfesting og ein slags indre ro. Og det var i kontrastane mellom desse ulike stemningane at framsyninga for meg hadde sine sterkaste sider. Mye var vanskeleg å fatte, men grunnideen og bodskapen til Myhr var det aldri tvil om. Slik sett ble dette for meg meir ei visuell og sanseleg oppleving enn ei inngåande forståing av det Magnus Myhr ønska å formidle.

Framsyninga er ein co-produksjon og skal visast både på Teatergarasjen BIT i Bergen, RAS i Sandnes og Black Box i Oslo seinare i vår.

(Meldinga stod i Klassekampen måndag den 26. februar 2018.)

KOREOGRAFI: På sitt beste er Strømgren når han får skodespelarane til å gjere stilisert dans. FOTO: MARIUS FISKUM

TEATER

«Nordens Paris»
Hålogaland Teater, Scene vest
Av: Jo Strømgren
Regi og scenografi: Jo Strømgren
Kostymedesign: Yngvar Julin
Lysdesign: Øystein Heitmann
Med: Ketil Høegh, Finn Arve Sørbøe, Kristine Henriksen, Trude Øines, Jonas Delerud, Jørn Fuller-Gee og Marius Lien

Eit umiskjenneleg og absurd Strømgrenunivers, men langt frå hans vanlege standard.

Det er Nordlysfestival i Tromsø, og opningsframsyninga er ein urpremiere på Hålogaland Teater. Jo Strømgren har laga fleire produksjonar for teateret tidlegare, og denne gongen er han hyra inn for å skrive og setje opp ei framsyning om byens kallenamn; «Nordens Paris». Men slik det ofte er i Strømgrens univers, blir det heilt annleis enn ein skulle tru.

Ein langt over gjennomsnittet ambisiøs ordførar i Tromsø (Ketil Høegh) og hans våpendragar og barndomsvenn (Finn Arve Sørbøe) får det for seg at byen må markere seg internasjonalt, og at det blir for smått å gå gjennom byråkratiet i Oslo. Utan særleg demokratisk ryggdekning, og på nokså sjølvstendig initiativ leiger dei like godt ei toppleilegheit i Paris for å opne Tromsøs ambassade i den franske hovudstaden. Til opninga har dei invitert både president Macron og eit par av statsrådane hans. Og ettersom dei er i Frankrike, har dei tatt med seg eit par norske damer (Kristine Henriksen og Trude Øines) for å mørne dei franske politikarane. Dei har ville vyar for eksportnæringa og startar med 40 tonn kvalkjøt i tillegg til litt heimelaga Tromsøpalmevin. Som lesaren forstår, er det ei fullstendig absurd, ellevill og heilt uhandterleg historie Jo Strømgren tek oss med på, slik han ofte har gjort før.

Scenografien, som kanskje er det mest vellukka ved denne oppsetjinga, er ei toppleilegheit i sjuande etasje utan heis og med ein liten takterrasse. Her held dei fire håpefulle Tromsøværingane til medan dei bur seg på ambassadeopning og celebert besøk, samstundes som ein amorøs fransk nabo med fartstid frå framandlegionen (Jonas Delerud) og ein skorsteinsfeiar som også har andre agendaer (Jørn Fuller-Gee), forstyrrar førebuingane. Som i mange av Strømgrens andre produksjonar, snakkar dei to eit språk ingen forstår, men som denne gongen fonetisk liknar på fransk. Eit anna typisk kjenneteikn er at koreografen Strømgren også får skodespelarane til å gjere synkrone og stiliserte rørsler, og det seier diverre ein del om framsyninga, at det er her personinstruksjonen er på sitt beste.

«Nordens Paris» er ei absurd framsyning med eit utal forviklingar og mye situasjonskomikk, og sjølvsagt ikkje utan eitt og anna artig innslag. Ideen er god, men historia er altfor tunn, heng ikkje i hop, og er heller ikkje spesielt morosam. Humoren er full av stereotypiar og tidvis ganske plump, og personinstruksjonen er nyansefattig og går i alt for stor grad ut på overspel. Dette er langt frå Strømgren på sitt beste.

(Meldinga stod i Klassekampen laurdag den 27. januar 2018.)