Amund Grimstad

TEATER

TOLV ÅR: Erik kopierer ein tolvåring som er drepen, medan Lisa meiner han ikkje hadde eit liv som var verd å leve. FOTO: EIRIK BRENNE TORSETHAUGEN

Krig og fred
Teaterhuset Avant Garden, Trondheim
Av Eirik Fauske
Regi: Erlend Samnøen
Scenografi: Marie Steen Löwendahl og Ingrid Tønder
Med: Lisa Birkenes Thun, Kristoffer Veiersted og Erik Bauck Bårdstu

Med «Krig og fred» syner Eirik Fauske nok ein gong at han er ein dramatikar vi må rekne med i tida som kjem.

For fire år sia skreiv og produserte Eirik Fauske framsyninga ”Gullalðurir”  der han på rekordtid oppsummerte dei siste 40 000 åras evolusjonshistorie innsiktsfullt og annleis. For halvtanna år sia dramatiserte han den norske oljehistoria med oppsettinga «Lindås» der han såg dei siste 30 åras utvikling gjennom augo til si eiga familie i nærleiken av Mongstad. Og båe gongane nytta han aktørar frå skodespelarutdanninga ved Høgskolen i Nord-Trøndelag (HiNT) der han sjølv er utdanna. Nå er han attende med ein produksjon om nok eit viktig tema, og også denne gongen i samarbeid med HiNT. I det såkalla «demokratiprosjektet» ved skolen er tre forfattarar bedne om å skrive kvar sin heilaftans tekst for avgangsstudentane.  Fauske er sjølvsagt ein av dei tre, og tysdag var det urpremiere på «Krig og fred» på Teaterhuset Avant Garden i Trondheim.

I «Lindås» var Erlend Samnøen med som skodespelar, men denne gongen har han ansvaret for regien. Saman har Fauske og Samnøen laga ei oppsetting om fenomena krig og fred, og kor hårfine skilnader det kan vere mellom dei i dag ettersom Norge er og har vore involvert i det dei fleste vil kalle krig, men som med norsk nytale har fått alle mogelege eufemistiske nemningar. Valden og krigen er kome nærare etter at informasjon og nyhende berre er nokre tasteklikk unna og nabojenta drog til Afghanistan. Men er det røyndomen vi får? Og tar vi han verkeleg inn over oss? Eller er alt saman berre ein slags war game og relativt uverkeleg? Og er det kanskje også skilnad på oss og dei? Dette er tema Fauske og Samnøen problematiserer gjennom ei oppsetting som er full av paradoks, humor, sjølvironi og uventa vendingar.

Framsyninga er bygd opp som ei naivistisk skisse til ei teateroppsetting med høgtlesne scenetilvisingar og der kvar scene blir innannonsert med nummer og namn. I ei særs leiken metaform der skodespelarane spelar seg sjølve, på same tid er både pompøse og sjølvironiske, og der scenetilvisingane blir til undervegs og faktisk også omfattar publikum, blir vi tatt med frå krigens alvor til eigne kvardagslege trivialitetar, og frå eit motsett droneåtak til eit støyande nachspiel. Som alt anna Fauske har skrive, er det godt observert og formidla, gjerne litt surrealistisk, fullt av humor, men med den dystopiske røyndomen rett attom.

Erlend Samnøens regi har tatt godt vare på Fauskes tekst og idé, og han har også hatt ei særs god hand om personinstruksjonen av dei tre på scena. Bortsett frå at dei er litt språkleg usikre, kjem dei alle særs godt frå oppgåva. Men det er nok likevel Fauskes tekstgrunnlag eg først og fremst vil hugse. Med det eg har sett frå Eirik Fauskes hand dei siste fire åra, er dette ein dramatikar vi heilt sikkert vil høyre meir frå. Tekstane hans så langt er intelligente, litt absurde, humoristiske, ofte med ei uventa vinkling, og alltid vesentlege.

(Meldinga stod i Klassekampen torsdag den 31. oktober 2013)

TEATER

EDDERKOPP: Fredrikke Qvam, korridoranes dronning, og ein dyktig nettverksbyggjar. FOTO: LEIKNY SKJÆRSETH

Coole Fredrikke
Teaterhuset Avant Garden, Trondheim
Av Panter Tanter Produksjoner
Regikonsulent: Luis Della Mea
Framført av: Berit Rusten

Eit portrett av ei av Norgeshistorias viktigaste kvinner framført som ein monolog der det ikkje alltid er like lett å forstå kven som snakkar.

Det er hundre år sia Norge innførde ålmenn røysterett, og i samband med jubileet er mange av dei viktigaste føregangskvinnene frå den tida henta fram frå relativt beskjedne plassar i historiebøkene. Ei av dei er Fredrikke Marie Qvam (1843 – 1938) som tidlegare i år omsider fekk sin biografi, skriven av Magnhild Folkvord. Med bakgrunn i denne boka har Panter Tanter Produksjoner laga ei lita oppsetting der Berit Rusten freistar å gi oss eit bilde av kor mangefasettert Fredrikke Qvam var.

Oppsettinga er i form ein monolog, utan særleg scenografi, lyssetting eller andre ytre effektar. Rusten er ei Fredrikke som på eit vis har kome attende til vår tid og fortel om seg og sitt liv samstundes som ho på lett humoristisk vis også kommenterer og set skråblikk på ulike fenomen i vår samtid. Det syner seg raskt at verda kanskje ikkje har endra seg så mye som vi trudde på hundre år. I opninga trer Rusten fram i ein kreasjon som kan gi assosiasjonar til edderkoppar, og det er heilt medvite når ho fortel at ho vil presentere Qvam som ei spider woman som bygde nettverk. Og gjennom framsyninga er det nettopp det vi får prov på. For Fredrikke Qvam var ikkje berre ein av dei viktigaste pådrivarane bak kvinneleg røysterett. Ho hadde ei hand med det meste, blei kalla «korridoranes dronning», stifta og leia eit utal foreiningar og sat mellom anna som formann (ja, det heitte det den gongen) i Norske Kvinners Sanitetsforening i 37 år, heilt til ho var 90 år gamal. Ho kjempa for røysterett og unionsoppløysing, men også mot kvit slavehandel og det vi i dag kallar trafficking. Det heitte om ho at «Alle tråder løper sammen hos fru Qvam», og dette gjer Rusten eit poeng av ved å la publikum få nøste vidare på ein intrikat vevnad.

Monologen er relativt pedagogisk og full av faktaopplysingar framført i ein litt teatralsk stil i ein lett maniert fintrøndersk språkdrakt. Det er for så vidt eit greitt val, men blir noko påtatt ettersom det diverre ikkje er heilt konsekvent gjennomført. Sjølv om det nok kunne ha vore både strammare regi og eit betre dramaturgisk grep, yter sjølve forteljinga hovudpersonen rettferd. Langt større problem blir det med dei kommenterande skråblikka på vår eiga samtid. Då blir det stundom vanskeleg å forstå kven det er som pratar. Er det Qvam eller Rusten?

(Meldinga stod i Klassekampen laurdag den 26. oktober 2013)

MASKOT: Radioen heitte Mascot eller Kurér, programmet var Ønskekonserten, og nasjonen var samla. FOTO: GT NERGAARD

TEATER

De nære ting
Trøndelag Teater, Gamle scene
Teaterkonsert basert på songar av Kurt Foss og Reidar Bøe – med fleire
Av Tor Gunnar Heggem og ensemblet
Regi: Kristian Seltun
Scenografi og kostyme: Signe Becker
Musikalsk leiing: Ivar Gafseth
Med: Kine Bendixen, Ivar Gafseth, Tore Johansen, Jon Lockert Rohde, Hallbjørn Rønning, Erlend Smalås, Øyvind Flaarønning Smidt og Ragnhild Sølvberg

I ein freistnad på både å lage nostalgitrip til 50-talets songskattar, og eit politisk skråblikk på det same tiåret, fell denne oppsettinga mellom alle stolar.

Det er berre seksti år sia Kurt Foss og Reidar Bøe formeleg eigde ønskekonserten og songskatten deira var allemannseige og vel så det. Men alt nå er dei i ferd med å gå i gløymeboka. Ideen til teatersjef Kristian Seltun er god. Han ville hente fram att dei to umåteleg populære songarane, og i en hyllest til dei, til songane deira og ikkje minst til harmoniseringane, har han sett opp ein teaterkonsert der vi får gjenhøyr med både desse to, samt Søstrene Bjørklund og Ivar Medaas. For å binde dei ulike numra saman, har Seltun fått hjelp av Tor Gunnar Heggem som har skrive eit manus der dei åtte på scena spelar seg sjølve, mimrar litt, kommenterer og syng.

Og det opnar særs lovande med «Bestemamma Ravn», ein humoristisk sjangerblanding som er heilt typisk for Kurt Foss og Reidar Bøe, og som syner spennet deira både musikalsk, som låtskrivarar og som entertainerar. Ei vise som ikkje på noko vis har gått ut på dato. Og så held dei fram med ei ganske ellevill framføring og dramatisering av «Langt bort i tyttebærskauen» og den litt meir mollstemde «Lakenmonogram», båe i ein slags skillingsvisetradisjon og framført som metateater med ein god porsjon ironisk distanse. Det er godt, det er underhaldande, og eg tar til å gle meg til resten. Men deretter går det meste diverre i stå.

I ein freistnad på å lage politisk skråblikk på det femtitalet som var songduoens samtid, ei tid då Ønskekonserten med sin særs faste dramaturgi var nasjonens samlingspunkt, greier ikkje Seltun og Heggem å bestemme seg for kva dei vil. Det er som om vi er på ein ok konsert der vokalisten absolutt må seie noko mellom kvart nummer, men eigentleg ikkje har noko å melde. Det blir tidvis pinleg, det som skal vere artig fell blytungt i bakken, og det er overtydeleg negerhumor som korkje er morosam eller spesielt politisk. Om dei berre hadde stolt på Kurt Foss, Reidar Bøe, Jakob Sande, Otto Nilsen og Arne Paasche Aasen, kunne dette i alle fall ha vore brukbar underhaldning. Sjølv om finalen med sviskene «De nære ting» og «Blåveispiken», samt ei særs god framføring av «Den tar vi om igjen» er i stil med opninga, greier ikkje det å endre totalinntrykket.

(Meldinga stod i Klassekampen måndag den 14. oktober 2013.)

TEATER

REDSLA: Når frykta tek Amor, blir det uråd å tenke klårt. FOTO: HT/LARS ÅKE ANDERSEN

Æ ringe mine brødre
Hålogaland Teater, scene øst
Av Jonas Hassen Khemiri
Omsett av Morten Wintervold
Regi, scenografi og bearbeiding: Nina Wester og Trond Peter Stamsø Munch
Med: Marius Lien, Bernt Bjørn, Rebekka Nystabakk og Trude Øines

Ein særs sterk tekst som grip rett inn i si eiga samtid.

I det eg skal sette meg til for å skrive denne meldinga, les eg i avisene at norsk-somaliarar kjenner seg stigmatiserte av PST etter terroråtaket i Nairobi. Og vi veit at mange innvandrarar opplevde stygg mistenkeleggjering berre i løpet av dei få timane som gjekk frå bomba eksploderte i regjeringskvartalet 22. juli til det blei kjend at terroristen var ein etnisk norsk frå beste vestkant. Til og med NRK greidde på den stutte tida å spreie ugrunna mistankar mot ulike innvandrarmiljø. Denne fordomsfulle stigmatiseringa av heile folkegrupper, og ikkje minst korleis ho kjennest for mottakarane, er det den svenske dramatikaren Jonas Hassen Khemiri tar opp i oppsettinga «Æ ringe mine brødre» som hadde norgespremiere på Hålogaland teater torsdag.

For snaue tre år sia sprengde ein ung svensk-irakar seg i lufta midt i den travle julehandelen i Stockholm. Veka etter skreiv Khemiri kronikken «Jag ringer mine bröder» der han fortel om mistenkeleggjering på grunn av hudfarge og etnisk bakgrunn. Kronikken blei etter kvart bok, og dramatiseringa hadde urpremiere i vår. Samstundes skreiv Khemiri ein ny kronikk der han oppmoda den svenske justisministaren til å bytte kropp, hudfarge og røynsler med han i eit døgn. Teatersjefen på Hålogaland Teater, Nina Wester, er utdanna i Sverige, har arbeidd der nokre år, og i 2007 delte ho kontor med Khemiri. Etter det har ho sett opp to av stykka hans, og ho har såleis betre kjennskap til forfattarskapen enn dei fleste. Saman med Trond Peter Stamsø Munch har ho nå ansvaret for både regi og scenografi i norgespremieren på «Æ ringe mine brødre», der dei også, med løyve frå forfattaren, har nytta seg av delar av Khemiris opne brev til justisministaren.

I ein heilt open scenografi, nærast som i ein manesje møter vi Amor (Marius Lien) i tida rett etter sjølvmordsbomba. Saman med mange ulike personar spela av dei tre øvrige på scena får vi del i den relativt trivielle kvardagen til Amor, oppvekst, vennskap og kjærleiksliv, eit tilvere dei aller fleste vil kjenne seg att i uakta hudfarge, religion eller etnisitet. Men så kjem den totalt øydeleggjande redsla som brer seg etter bomba, ei kjensle vi andre aldri har erfart, men som Lien formidlar så sterkt at vi både kjenner og forstår Amors frykt. Uhygga brer seg med isnande kulde. Venner ringer kvarandre. Det er nok lurast å halde ein låg profil, kanskje halde seg inne, og i alle fall opptre så naturleg som mogeleg. Og alle som har freista å opptre tilforlateleg, veit at det er ikkje noko så mistenkeleg som ein som forsøker å vere naturleg. Gjennom delvis absurde tablå, og med stor grad av humor går Amor ut og inn av fiksjon og røyndom, tid og rom, og dei tre andre supplerer og kommenterer.

Eg har ikkje tidlegare sett eller lese noko av Khemiri, men det er ikkje vanskeleg å bli slått av det særeigne språket han nyttar, her glitrande omsett til eit særs munnleg nordnorsk av Morten Wintervold. Autentisiteten i oppsettinga er openberr, dette er stoff han kjenner, og vekslinga mellom all den kvardagslege humoren og sjølvironien på eine sida og den forjævlege røyndomen på hi side, gjer det uhyggelege indre universet til Amor og vennene hans endå sterkare og meir intenst. Den lammande redsla og den absurde uvissa som gjer at Amor etter kvart ikkje veit skilnad på draum og røyndom, og om det kanskje var han sjølv som stod bak det heile, er til å ta og føle på. Det er godt skrive, og det er framifrå formidla.

Wester og Munch har vald ei ganske open presentasjonsform. Dei fire på scena fortel i opninga kva vi skal sjå, og scenografien er berre eit avgrensa felt, ein manesje, omkransa av klesrack og hyller med rekvisittar. Sceneskifta skjer ved at aktørane kler seg om eller hentar ein ny rekvisitt. Men der regien og personinstruksjon får fram fordummande fordommar og frykta dei skapar, dreg den manglande scenografien tidvis i ei litt anna retning. Den dels kommenterande presentasjonen i eit slikt ope scenerom der alt blir særs tydeleg og lite blir att til fantasien, gjer at dette stundom får meir preg av pedagogikk enn dramatikk. Det burde vere unødvendig for Khemiris tekstrike og kontrastfylte univers treng ikkje detaljforklåring.

(Meldinga stod i Klassekampen måndag den 14. oktober 2013.)

REVY

Jubalong
UKA-13, Studentersamfundet i Trondhjem
Av Forfattarkollegiet
Regi: Sivert Ericson Aarnes og Thomas Andersen
Koreografi: Thea Ericsson Aarnes
Musikalsk ansvarleg: Christian Aftret Eriksen
Scenografi og kostyme: Kulissegjengen og Kostymegjengen
Med: Studentersamfundets Interne Teater (SIT)

Festen burde vere over, men vi må berre ha eit glas til. Det er Olje-Norge i eit nøtteskal!  (Og kanskje også den mest presise oppsummeringa av årets valresultat?)

Studentersamfundet i Trondhjem feira hundreårsjubileum for tre år sia, og det same gjorde Studentersamfundets Interne Teater (SIT). I 1913 sette SIT opp revyen «Maxis», og med heile 20 visingar og stor suksess var grunnlaget lagt for det som frå 1917 blei den første studenter-UKA. Med årets UKE er det difor ein hundreårlang revytradisjon som blir feira, og ei verdig feiring er det blitt.

Studentersamfundet i Trondhjem er spesielt, og det heng i stor grad saman med UKE- og revytradisjonen. For å trygge økonomien for dei neste to åra, og sjølvsagt også for å feire seg sjølv, blir det annakvart år arrangert ei 25 dagars UKE, Norges desidert største kulturfestival, arbeidd fram på dugnad av meir enn 1600 studentar. Sjølv om kulturtilboda er legio, er det revyen som er drivverket i det heile. UKE-revyen i Trondheim har tidvis revolusjonert og vore trendsetjande for norsk revy, tallause er dei songar som etterkvart er blitt allemannseige, og det er ikkje så reint få av norske skodespelarar og instruktørar som har fått grunnutdanninga si i det runde huset ved Elgeseter Bru. Det er difor alltid knytt store forventingar til revyen, og jamvel om det heile blir produsert og framført på dugnad av unge amatørar, er nivået så høgt at her legg ein ikkje vurderingslista lågt.

Ein god revy skal ha ei fin blanding av uhøgtideleg humor, tull og tøys, litt alvor, gode songar, skarp satire og aller helst også eit skråblikk på vår eiga samtid. I tillegg skal han sjølvsagt vere profesjonelt og dyktig framført i alle ledd. Årets revy fyller alle desse kriteria, og det seier ikkje så reint lite. Gjøglargleda har alltid sitte laust i revyane, men ofte er dei blitt litt vel interne og studentikose. Ikkje slik denne gongen. Faktisk kan ein ane ein raud tråd heilt frå UKE-plakaten, via namnet «Jubalong», og til det gjennomgåande temaet i revyen. Det er jubalong, vi er på verdas beste fest, men innerst inne veit vi at alle ting tar slutt, og at rikdomen og festen truleg berre er ein oppblåst ballong som før eller seinare vil sprekke. Referansane til det nyrike Olje-Norge bør vere openberre.

Det startar imponerande med ein feiande og velkoreografert opningssong som fortel om sjampanjeflaska dei fann i kjellaren på førjulsvinteren i 1969, og sia har jubalong vore vår sjargong. Så fell intensiteten litt utover i 1. akt med mange små sketsjar med gode idear, men framleis litt uforløyste. Slikt må ein rekne med, og dette vil nok gå seg til. Men for all del, – både Rosenborgsongen, eit skråblikk på flåtthysteriet, og Trondheimsvisa er nummer som eg vil hugse. Og finalen i første akt er ein ganske genial musikalsk parodi på Melodi Grand Prix der særleg det spanske innslaget var heilt ubetaleleg.

Etter pause blir det berre ein endelaus opptur der høgdepunkta står i kø. Og heile tida med den underliggjande, apokalyptiske vissa om at vi lever i ei boble. Det vil føre alt for langt å referere alle numra, men «Kesam stasjon», ein muslimsk parafrase over det som var barne-TV for dagens studentar, var både tatt på kornet og gjort ellevilt og hysterisk morosamt. Og ei særs vakker, melodiøs og litt sår vise om studenten som let seg drive relativt viljelaust nedover Nidelva og ut på ope hav, har det som skal til for å bli ein evergreen.

UKE og revy er tradisjon, og revyen skal ha både ei drikkevise og ei Trondheimsvise. Drikkevisa er godt integrert i sjampanjefesten vi er vitne til, og Trondheimsvisa har rett nok stole litt av tema frå tidlegare bysongar, som «Munkgata» frå 1975, men denne nydelege franske valsen har alt i seg til å få eit liv etter dette. Det er færre viser i denne revyen enn tidlegare, men musikken er likevel særs til stades. Eit godt og dyktig leia orkester lagar saumlause sceneskift med småsnuttar frå den hundreårige songtradisjonen til revyane. Christian Aftret Eriksen har leika seg musikalsk, og ikkje før nå har eg forstått at Rosenborgsongen eigentleg har stole tema frå Samfundets nasjonalsong, «Nu klinger».

Dei ti studentane i ensemblet er dyktige multitalent som både meistrar spel, song og ikkje minst ganske krevjande koreografi. Det er tempo, raske skift, og det heile blir gjennomført med presisjon og teknisk briljans. Bak det heile står regissørane Sivert Ericson Aarnes og Thomas Andersen. For berre fire år sia var dei båe del av revyensemblet. I staden for profesjonelle instruktørar, har SIT skjønt at her må regissørane ha detalj- og lokalkunnskap, og resultatet er ikkje mindre enn imponerande.

(Meldinga (litt forkorta) stod i Klassekampen tysdag den 8. oktober 2013.)

TEATER

FANGA: Litt skummelt, men stort sett berre artig og kilent. FOTO.SAMFUNDET.NO

Når Voksenmonsteret Våkner
UKA-13, Barneteatret, Teltet i Høgskoleparken
Av Forfattarkollegiet
Regi: Hanna Marie Buvik Sønderland
Scenografi: Ida Arnesen
Med: Thea Dihle, Solvor Skogseth, Emma Jones, Martin Næss, Martin Bergland og Eirik Fagerslett

Ein artig og velspela hyllest til leiken og barnet i oss alle.

Det første barneteatret på UKA såg dagens lys under Laugalaga i 1977, og dermed blei det tradisjon. Og sjølv unge tradisjonar skal ein ikkje tukle med i Studentersamfundet. Då folka bak Glasur i 2003 var frekke nok til å fjerne oppsettinga for dei yngste, og i staden innføre bussteater, blei det protestar og folkekrav, og jamvel om det ikkje fanst Facebookgrupper på den tida, våga ikkje UKA å gjere anna enn å lage ein ny barneproduksjon i 2005. Det året spela barneteatret skjorta av revyen, og sia har teater for dei yngste vore ein sjølvsagt del av kulturtilbodet under UKA.

Barneteatret har vore produksjonar av ulik kvalitet, men alltid nyskrive og eigenprodusert, og som oftast også med mange referansar og hint til dei vaksne i salen. Slik er det også i årets oppsetting der allereie tittelen leikar seg med litterære referansar frå Ibsen til Jack London. Og det er leik det dreier seg om denne gongen i ein artig, velspela, litt (men ikkje veldig) skummel og ganske underhaldande produksjon som tidvis også spela fint på det interaktive.

Robin, som faktisk er ei jente, lever i trygg og god harmoni med far sin, ein leiken pappa som har full forståing for at i barnas univers er fantasi og leik vel så viktig som tannpuss og vaksenrutinar. Det er lillebursdagen til Robin, og alle som har feira jul ein gong forstår at dette er dagen før dagen. Så kjem tanta og kusina Siv på helgebesøk, og tante er av dei supervaksne som prioriterer Dagsrevy og lutefisk framfor dottera, og som har null forståing for omgrepet lillebursdag. Det er kanskje greitt nok, om det ikkje var for at ho også stel barndomen og leiken frå Siv. Slikt går sjølvsagt ikkje ustraffa, men det er ei lang og intrikat historie som eg ikkje skal avsløre her, men som sjølvsagt får ei happy ending til slutt.

For som alle veit, bur det små monster i skap og skuffar og under senger på alle barnerom. Dei er harmlause og vil eigentleg berre vel, sjølv om dei har ein spesiell hang for høgresokkar (det er årsaka til at dei forsvinn, om du ikkje alt visste det), men kan stundom trå litt feil. Natta før ein bursdag skal desse monstra strø litt magisk pulver over jubilanten, men helvete er laus om dei skulle strø over den som IKKJE har dag. Ulukka vil at det er akkurat det som skjer, det er pappa som får pulveret, og han blir sjølvsagt ein heilt annan, ein vaksenvaksen som berre er opptatt av arbeid, Dagsrevy og lutefisk, og som endåtil vil brenne alle leikar.

Då er hundreogeitt ute for Robin, men saman med Siv, som etter kvart forstår kor artig og viktig leiken er, og ikkje minst dei to sjarmerande monstra som er livredde for å ha strødd feil og risikere som straff å hamne som monstermaster der du veit, greier dei å pønske ut ei kilen løysing som gjenopprettar barndomens leik og fantasi, og som gjer dei vaksne litt mindre vaksne.

Oppsettinga er godt formidla, leiken, og nyttar seg effektivt av det interaktive ved å ha barn i salen. Fine songar, god koreografi og mye artig er det også. Og langt frå så skummelt at nokon skulle kunne bli særleg redde. Kanskje er intrigen litt komplisert. Og dei som spela tante og pappa hadde også to langt skumlare roller som ikkje alltid var like lette å skilje frå dei to andre, men dette er bagatellinnvendingar. «Når Voksenmonsteret Våkner» er ei upretensiøs, sjarmerande og velspela oppsetting som er ein hyllest til leiken og barnet i oss, og som har ei særs kilen løysing av tilsynelatande uoverkommelege problem.

TEATER

Utkast

UKA-13, Nattforestillinga, Elgeseter gate 4.
Av Eva Brekke, Kjell-Roger Lange, Erlend Thorin Kirkevold og Karete Jacobsen Meland
Regi: Nicole Siri Carruthers Ingemann
Scenografi: Åshild Klepsvik
Med: Joans Boym Flaten, Lise Stafne Morton, Thea Harnes André, Kaja Waagen, Une Cecilie Oksvold og Ole Fredrik Wannebo

Alt det gamle forfell og er snart berre historie, men kva kjem i staden? Må ein yngling verkeleg ta så mange val på terskelen til vaksenlivet?

Då Studentersamfundets Interne Teater (SIT) sette opp ei nattframsyning i samband med UKA-95, var det med eit nyskapande og nesten revolusjonerande godt stykke. Framleis står den produksjonen som noko av det beste eg har sett på teater. Her utforska studentane dei mørkare sidene ved menneska, og etterkvart er «nattforestilling» meir blitt ein sjanger enn ei tidfesting av når på døgnet framsyninga blir vist. Nattframsyninga er blitt tradisjon, og sjølv om inga oppsetting førebels kan måle seg med den første, har det vore spennande å følgje studentanes utforsking av kva som skjer når festrusen frå UKA er over og ettertanken og kvardagen kjem.

Årets nattframsyning er særs ambisiøs og ytre sett ganske annleis enn dei førre. På skrå over gata for Studentersamfundet ligg to bygardar i jugendstil. Dei gamle murgardane skal rivast, og står fråflytta og tome. Den eine av dei, Elgeseter gate 4, er nå scene for årets nattframsyning. Og for ein scenografi det er blitt! Huset står for fall og her er det tydeleg  forfall. Det gamle skal vekk og nytt skal kome i staden. I tillegg til teaterscene, er huset også blitt ei lita kunstutstilling der kunstnaren Elinor Ingemann har laga små installasjonar som speglar både den gamle jugendarkitekturen og handlinga i stykket. Før framsyninga får vi alle ei vandring rundt i eit hus fullt av minne og med innhald som i alle fall ga denne meldaren mange assosiasjonar.

I denne bygarden, som heilt sikkert skjuler løynde forteljingar tilsvarande fleire bindsterke romanar, har det truleg også budd eit utal studentar opp gjennom åra. Det gjer det også nå. I eit særs slite bukollektiv bur Mads saman med sambuarane Gustav og Frida. Det er ikkje berre dei fysiske omgjevnadene som er nedslitne. Også kollektivet har sine problem både når det gjeld det  mentale ved å bu tett, og ved det praktiske som tersklar for reinhald og rydding. Alle som har budd på hybel, vil lett kjenne seg att i settinga.

Med teatervertar som guide blir vi geleida frå rom til rom, og frå tablå til tablå der vi møter ungdomar på terskelen til vaksenlivet. Mads har flytta heimafrå for fyrste gong, og det er både ei frigjering og det motsette, noko vi stadig får prov for når han får besøk av systera og den overambisiøse mora. Det er ikkje greitt å bli rykka opp med rot frå ein relativt trygg oppvekst med klåre rammer, og til eit tilvere der du tilsynelatande kan gjere som du vil, men der du brått forstår at du må ta val, eksistensielle val som vil vere avgjerande for resten av livet ditt. Kva skal du studere og bli? Kanskje er du riven mellom eigen tvil og foreldras ambisjonar? Så skal du lære deg å bli eit sjølvstendig menneske i omgang med andre, og kanskje tettare enn godt er. Og til slutt er det denne vanskeleg kjærleiken. Uforpliktande, eller skal ein binde seg? Må det vere så mange val på ein gong? Og i så ung alder? Og så endelege og forpliktande!

I dette rivningstruga universet følgjer vi Mads si avgjerdsvegring i eit spel der vi hoppar att og fram i tid og rom, og der eit uopna brev stadig kjem att som cliffhangar i mange av tablåa. Dette er openbert kjend stoff for både forfattarar og aktørar, truleg i stor grad henta frå deira eigen kvardag, og det meste er tatt på kornet. Ikkje så reint lite humor er det også. Scenografien er perfekt og så autentisk som vel mogeleg. Men ambisjonane har kanskje vore vel høge. Mange av scenene blir nok litt langdryge og dvelande, og utan den dramaturgien som kunne ha gjort dette meir spennande. Spelet er relativt bra, men regien kunne med fordel ha vore stramma inn ein del. SIT skal absolutt ha kreditt for ideen, settinga og scenografien. Ideen med å nytte eit rivingshus til scene for akkurat eit slikt tema, er nesten genial. Og ettersom tittelen på oppsettinga er «Utkast», kan jo det ordet tyde både utkasting og skisse. Dermed er kanskje ambisjonane med produksjonen likevel nådd? For jamvel om det resultatet vi fekk sjå ikkje var heilt ferdig, var det i alle fall ei særs god skisse.