Amund Grimstad

TEATER

«Spelet om Mardøla»
Mardøla teaterlag, Eikesdal
Tekst: Svein Sæter
Musikk: Lars Ramsøy-Halle
Regi: Nils Golberg Mulvik
Musikalsk leiing: André Gussiås og Øystein Sandbukt
Scenografi: Carsten Andersen
Lysdesign: Agnethe Tellefsen
Koreografi: Hege Lauritzen
Orkester: Øystein Sandbukt, André Gussiås, Britt Elise Skram, Einar K. Fuglerud, Jo Inge Nes og Ivar Sandbukt
Med: Marit Synnøve Berg, Karianna Sommerro, Odd Arne Halaas, Emma Torine Ulateig Austigard, Mathias Melsæter Rydjord, Gunnar Børset mfl.

Kampen for å verne Mardalsfossen i 1970 var skilsetjande for både naturvernet og sivil ulydnad, og har nå endeleg fått eit verdig minne gjennom «Spelet om Mardøla».

Mardalsfossen ved Eikesdalsvatnet i Møre og Romsdal er ein fleirtrinns foss med totalt fall på over 700 meter, og eit spektakulært og ynda turistmål. Men også eit enormt kraftpotensial. I 1947 blei Aursjøbassenget i fjellet mellom Eikesdalen og Lesja demt opp. Ti år seinare vedtok Stortinget «takrenneprosjektet» som ville ta endå meir vatn frå Aura. Samstundes sa Norges Vassdrags- og Elektrisitetsvesen (NVE) at nå var tolegrensa nådd, og at Mardalsfossen ikkje burde byggast ut. Bygdefolket i Eikesdalen og Eresfjord trudde fossen var berga, men slik blei det ikkje. NVE søkte i 1966 om utbygging, og trass i manglande vedtak, blei det starta bygging av anleggsveg i 1969. Sommaren 1970 vedtok Stortinget (mot berre åtte røyster) å tørrleggje fossen og føre vatnet til Romsdalen.

I slutten av juli 1970 var protestaksjonen i gang. Bygdefolk og tilreisande aksjonistar etablerte ein teltleir i Sandgrovbotn, og hindra anleggsmaskinane i å kome fram. Under klok rettleiing frå økofilosofen Sigmund Kvaløy Setreng (1934 – 2014), vedtok dei ei ikkjevaldsline der dei søkte kommunikasjon og ikkje konfrontasjon. Men folk i nabokommunen Rauma, som ville få kraftverket, ville det annleis. Dei væpna seg, og det gjekk mot det som kunne ha blitt eit valdeleg oppgjer. Aksjonistane valde å avslutte blokaden, men flytta leiren til ein annan plass. I slutten av august 1970 var det heile over, og ikoniske bilde av Kvaløy og andre som blei bore bort av politiet fekk medieoppslag over heile verda.

Mardøla-aksjonen var den første store naturvernkampen i Norge, og sette den etiske standarden for all slags sivil ulydnad. Slaget blei tapt, men krigen blei på mange vis vunne, for to år etter fekk Norge verdas første miljøverndepartement, og i 1986 vedtok Stortinget ein samla plan for forvalting av vassdraga i landet.

I 1972 blei det laga ein dokumentarfilm om denne skilsetjande aksjonen, men det har mangla ei skikkeleg lokal markering. I 2019 blei Mardøla Teaterlag skipa, forfattar og komponist blei engasjert, og torsdag var det urpremiere på musikalen «Spelet om Mardøla».

Med aksjonen som bakteppe har Svein Sæter skrive eit manus som held seg tett til dei faktiske hendingane, men som elles er fiksjon. Med eitt unnatak. Sigmund Kvaløy (Gunnar Børset) er sjølvsagt ein sentral rollefigur. Vi er på garden Mardalsbøen, ved foten av Mardalsfossen. Her bur tre generasjonar, «Bæste» (Marit Synnøve Berg), sonen hennar Peder (Odd Arne Halaas) og dei to døtrene hans, Kari (Emma Torine Ulateig Austigard) og storesystera Tone (Karianna Sommerro). Gjennom denne vesle grunneigarfamilien, og spesielt odelsjenta Tone, får vi på illustrerande vis rulla ut både forhistoria og heile dramaet. Konflikten med folka i Rauma får Sæter fram ved å la Tone bli kjærast med Tore (Mathias Melsæter Rydjord) som er son av maskinentreprenøren for anlegget.

I første akt er vi på garden og får presentert det som skjedde fram til utbyggingsvedtaket, medan vi etter pause er i teltleiren i Sandgrovbotn. Carsten Andersen har stort sett latt småbruket og naturen vere scenografi, og med lyssettinga til Agnethe Tellefsen blir det skapt både fine rom og situasjonar. Særleg vellukka er Fosseprinsessa (Pia Lauritzen), ei slags hulder som skapar stemningar med ekspressiv dans ved foten av fossen. Og starten av andre akt er magisk når vi får ein velkoreografert ballett med to gravemaskinar (!) og ei fosseprinsesse.

Sæters tekst er full av lun humor og får godt fram både historia og konfliktane. Musikken til Lars Ramsøy-Halle er framifrå, melodiøs og til å synge med i. Og med eit dugande orkester og god korsong blir det mange mektige tablå. Spelet til dei sentrale aktørane er solid og truverdig, og Karianna Sommerro syner nok ein gong at ho er ein musikalartist av dei sjeldne.

Det har vore stutt prøvetid, det er mange statistar og eit enormt dugnadsprosjekt for ein plass med få fastbuande. Regien til Nils Golberg Mulvik er nok difor ikkje heilt i mål. Sjølvsagt manglar det ein del på personinstruksjon av dei mange statistane, men det er også litt problem med dramaturgien der det nok er mogeleg å stramme inn ein god del. For det er å håpe at dette spelet blir sett opp att om eit år eller to. Historia er viktig, og kampen for naturen er diverre langt frå over.

(Ei litt amputert utgåve av denne meldinga stod i Klassekampen måndag den 15. august 2022.)

TEATER

«Myttjy alo fer itjnå»
Rabarbrateateret, Bakklandet, Trondheim
Av: William Shakespeare
Omsett av: Hans Magnus Ystgaard
Regi: Øyvind Brandtzæg
Komponist: Øyvind Jo Heimdal Eik
Orkester: Øyvind Jo Heimdal Eik, Markus Wisth Edvardsen og Gaute Skrove
Scenografi og kostyme: Jenny Hilmo Teig
Koreografi: Tor Ivar Hagen
Maske og parykk: Leo Thörn
Med: Madeleine B. Nilsen, Jon Vegard Hovdal, Haakon M.A. Smestad, David Stakston, Emma Bones, Marianne Meløy, Kathrine Strugstad, Bendik S. Nordgaard, Kristoffer Hjulstad, Ståle Kvarme Tørring, Terje Ranes, Silje Botten, Stian Hovland Pedersen og Ragnhild Lila Risnes mfl.

Dette er folkekomedie på aller høgste nivå.

Rabarbrateateret i Trondheim har vore aktivt sia 2010, men det var først då dei tok til å setje opp William Shakespeares folkekomediar i ein bakgard på Bakklandet i Trondheim, og i særs kreativ omsetjing til sparbudialekt, at det heile tok av. I år har dei tatt for seg «Much Ado About Nothing», som i Hans Magnus Ystgaards nærast geniale omsetjing heiter «Myttjy alo fer itjnå». Og om dei føregåande produksjonane har vore vellukka, så tek denne prisen.

Vi er i Messina på Sicilia der fyrsten Don Pedro (Haakon M.A. Smestad) er komen heim frå eit ærerikt felttog. Det er duka for bryllaup mellom den unge adelsmannen Claudio (David Stakston) og Hero (Emma Bones), dotter til guvernøren (Terje Ranes). Medan alle ventar på den store festen, freistar fyrsten å kople Claudios ven Benedick (Jon Vegard Hovdal) med Heros kusine Beatrice (Madeleine B. Nilsen), båe innbitne motstandarar av ekteskap, og endå meir av kvarandre. Dei utvekslar utskjellingar med så stor eleganse at vi ganske raskt forstår at det eigentleg dreier seg om kurtise. Men Shakespeare har alltid forviklingar på lur, og fyrstens bror (Ståle Kvarme Tørring), set i scene eit opptrinn som gjer at Claudio trur Hero er utru og har seg med fleire. Så blir det «myttjy alo», og ein intrige som er lettare å forstå enn å forklåre. Men ved hjelp av nokre som har sett kva som eigentleg skjedde, og ein nydikta figur, Buskis (Marianne Meløy), løyser alt seg til slutt.

Det er eit stort persongalleri, og sjølv om det er komplikasjonane rundt bryllaupet til Claudio og Hero som er den viktigaste intrigen, er det likevel Benedick og Beatrice, dei to som flørtar med skjellsord, som er motoren i framsyninga. Invektiva dei serverer kvarandre kjem som frå to mitraljøser, metaforane og dei språklege blomane er mange, og ein skal følgje godt med for å få med seg alt. Madeleine B. Nilsen blei i 2020 høgst fortent Heddanominert, men det ho gjer i Rabarbraparken overgår alt ho tidlegare har gjort. Ho spelar med stort tempo, er høgt og lågt, og syner eit enormt register og ein imponerande nyanserikdom. Motspelaren Jon Vegard Hovdal står ikkje mykje attende, og gjer også den beste framføringa eg har sett av han så langt. Dei andre rolletolkingane er alle overtydande og gode, og det er lite att av den litt sjarmerande amatørismen vi har fått i tidlegare produksjonar.

Hans Magnus Ystgaards omsetjing er full av språkblomar og metaforar, og gjer teksten både forståeleg og hysterisk artig. I den nye rolla «Buskis» (som eg oppfattar som ein halvbror av og vidareutvikling av Shakespeares Dogberry, men som dei sjølve seier er Dogberry, men berre med nytt namn) har Ystgaard gitt språklege lissepasningar til Marianne Meløy som svarar med å lage ein stor komedie i komedien. Øyvind Brandtzægs regi, og ikkje minst personinstruksjon, er imponerande. Rabarbraparken er inga enkel scene, men skifta er presise og raske, tempoet er høgt, og det er framifrå spel frå alle aktørane. Intrigen er klår og tydeleg, og det er ei framsyning til å le seg i hel av, nærast utan daudpunkt. Samstundes ligg Shakespeares milde kritikk av menneskeleg vondskap og dårskap der som ein undertone heile tida.

(Meldinga stod i Klassekampen måndag den 1. august 2022. I denne bloggteksten har eg lagt til ei presisering om forholdet mellom figuren «Buskis» og Shakespeares Dogberry.)

TEATER

«Slaget på Testiklestad»
Nye Hjorten Teater, Oppdalstunet, Sverresborg Folkemuseum
Av: Mads Bones, Olve Løseth, Ole Christian Gullvåg og Kyrre Havdal
Musikk og kapellmeister: Kyrre Havdal
Songtekstar: Mads Bones
Regi: Mads Bones og Olve Løseth
Koreografi: Martha Standal
Kostyme: Solveig Dahle Stoltz
Orkester: Kyrre Havdal, Øyvind Smidt, Hans Petter Wiik Sæther, Kjetil Sandnes og Tore Thorvaldsen Sandbakken
Med: Olve Løseth, Mads Bones, Mira Dyrnes Askelund, Emma Caroline Deichmann, Emil Olafsson, Maria Austgulen, Martha Standal, Tor Ivar Hagen, Mikael Rønne, Christine Gaski, Jenny Bulterud, Yaana Borg, Mariama Fatou Kalley Slåttøy, Gard Hjertaas Bjørnson, Markus Bjørlykke mfl..

I seks sesongar har folk i Trøndelag gått mann av huse for å sjå den elleville parodien på mange av sommarens mest kjende spel. Men sjølv om det blir spela for fulle hus og eit entusiastisk publikum, er det varsla at dette er siste sesong. Og høgst truleg er det like greitt.

I seks år, frå 2014 og berre avbrote av ein pandemi, har den fullstendig respektlause, men samstundes intelligente og observante kvartetten Mads Bones, Olve Løseth, Ole Christian Gullvåg og Kyrre Havdal peika nase av spelfenomenet ved å lage ein parodi som i det meste overgår originalane, og som i motsetnad til dei ganske pompøse og sjølvhøgtidelege spela, evner å fornye seg. Grunnhistoria tar utgangspunkt i det kanskje mest vidgjetne spelet av dei alle, men samstundes eitt av dei mest inkjeseiande, nemleg «Spelet om Heilag Olav». I motsetnad til kristninga av Norge, som eigentleg slett ikkje er tema på Stiklestad, handlar det i parodien om kong Sverre, som 150 år etter Olav Digre fall i unåde hjå paven, og som (og her forlèt vi den autoriserte historia) deretter fann det like godt å avkristne kongeriket. Det måtte sjølvsagt skje på Stiklestad. På veg dit kjem han innom garden Ful der det er eit meir enn mangefasettert gardsfolk, og ettersom dei er kristne (i alle fall i namnet) freistar dei å stoppe kongens vidare ferd.

I dette elleville metateateret der det er så mange metalag at det tidvis er nesten uråd å henge med, er vi innom heile tidsaspektet frå midten av 1100-talet til i dag, og med stadige tjuvlån frå, og visittar og sleivspark til dei fleste av dei mest kjende og største spela. Og sjølv om grunnhistoria ligg nokså fast, er det rikeleg med rom for skråblikk og politiske, humoristiske og/eller satiriske kommentarar til aktuelle hendingar. Slik er dei i år innom både abortstriden i USA, Putins maktarroganse, debatten om kjønnsinkongruens, woke-kultur, krenkehysteri og mykje meir. Og avslutninga er i år litt annleis enn før, for nå er det faktisk kvinnfolka som tar over. For den som har sett alle dei seks versjonane (1, 2, 3, 4 og 5), er det nok spenninga rundt kva som er nytt som held oppe nyfikna. I tillegg til kva dei har gjort ut av den stakkars suffløren. For dette er som sagt metateater der alt kan skje, uavhengig av regi, og det gjer det også. Som når bonden på Ful (Mads Bones) på premieren kastar avlaten til bispen rett gjennom vindauget på den freda Detlistugu så det singlar i glas. Jamvel om det kan hende ikkje verkar slik, er nok den uhjelpelege suffløren langt meir planlagd. Det plar vere ein utanfrå, ein rogalending eller ein austlending som aldri har sett «Elden» og som korkje kjenner eller forstår kodene. I år er det Emma Deichmann som står for sufflien. Til vanleg er ho tilsett på Trøndelag Teater der ho snakkar eit uforfalska norsk. Men det er berre spel, for ho er i røynda dansk, og her får ho vere seg sjølv i ei rolle som ho gjer maksimalt ut, og som er med på å redde framsyninga.

For sjølv om det er masse humor, gode parodiar, store, flotte danseopptrinn og eigentleg ein særs god musikal, så er det umogeleg at ein etter sjette oppsetjinga ikkje sit att med ei kjensla av å ha sett det før. Det er rett nok mange referansar til aktuelle tema, og til og med den heilt ferske ruteknusinga greidde Olve Løseth å kommentere. Men alt dette blir likevel berre overflateavvik frå den store historia som ikkje har endra seg så dramatisk. Eg trur difor det er rett av dei at dei nå seier at dette er siste gongen. Det er alltid lurt å gi seg på topp, og sjølv om dei også lova det same i 2017, for så å peike nase av oss og seie at dei berre kødda året etter, trur eg at ryktet om denne spelparodiens død nå er (litt) sannare enn for fem år sia.

For ikkje å gi det negative inntrykket at det er rein déjà vu å sjå Vol. 6 av «Slaget på Testiklestad», må eg ile til og seie at slik var det ikkje. Om ein ser forbi all humoren, halloien, og det komplett absurde, så er «Slaget» i røynda ein særs god musikal der melodiane til Kyrre Havdal med songtekstar av Mads Bones står fjellstøtt på eigne bein. Og mange av songane bør kunne få eit langt liv etter dette. Koringa og songprestasjonane er framifrå, og når koreografen Martha Standal denne gongen ikkje berre har fått drille og koreografere eit talrikt ensemble, men også har fått med seg ein handfull skikkeleg gode dansarar, så har framsyninga også fått ein ny visuell dimensjon. Gard Hjertaas Bjørnson som med dans og rørsle følgde herolden, eller bodbringaren, Olve Løseth, var eit vakkert og godt grep. I tillegg baud framsyninga på ein del nye, og for meg ukjende aktørar som imponerte både med spel og song, spesielt tvillingane Dyda og Tyra (Jenny Bulterud og Yaana Borg).

Etter dei første sesongane med «Slaget på Testiklestad» skreiv eg at det var ei oppsetjing som leita etter sin eigen moral. I sesong seks ser det ut til at dei har funne den. I alle fall slår dei fast at moralen er: «You may kill the messenger, but never kill your darlings». Det siste er antitesen på godt manusarbeid, og kan fort bli tolka som ein freistnad på å kunne fri seg frå kritikk frå slike som meg. For det kunne nok ha vore nokre darlings å ta livet av her, men då hadde det heller ikkje blitt det absurde, meiningslause, og på same tid vellukka stykket som det faktisk er. Oppsetjinga meiner altså å ha funne sin moral. Viktigare er det at avslutninga ikkje enda med avkristning slik Sverre ønska, men snarare det motsette. Ein må vel tru at avskorne penisar må vere på line med bibelens historie om avskorne filistarforhudar, og då kan det vel vere rett å vise nettopp til Bøkenes bok der det står at «Det er ei tid for alt». Og det gjeld vel også for elleville spelparodiar?

TEATER

«Bjørnørfolket – Drømmen om Amerika»
Kuringen, Åfjord
Av: Lene Nilssen Viken og Helena Wik
Regi: Lene Nilssen Viken
Komponist: Gunhild Hjertaas
Scenografi: Runa Dahler Sandø
Kostymedesign: Sunniva Hårstad
Kapellmeister: Knut Erik Jensen
Musikarar: Håkon Hammer og Karoline Bredvik
Med: Emilie Mordal, Bjørn Tore Grøntvedt, Lavrans Haga, Barbro Amrud Nilsen, Andreas Tronga, Tove Karoliussen, Stines Langklopp Svenning, Claire Yvonne Haugen, Bengt Arntzen, Nora Monkan, Michael Johan Setså, Vibeke Stjern, Selma Stene, Fredrik Stene mfl.

Ikkje berre armod og eventyrlyst førte folk til Amerika, men også draumen om eit rausare samfunn.

I hundreåret fram til 1920 utvandra rundt 800 000 nordmenn til Nord-Amerika, og i den tidlegare Fosen-kommunen Bjørnør reiste halve befolkninga. Med bakgrunn i ei bygdebok og verkelege hendingar sette regissøren Helena Wik seg føre å lage ein ambulerande trilogi om dette. Første del, som ho skreiv og regisserte sjølv, blei oppført på Bessaker i Roan sommaren 2019. Temaet var han som reiste frå kjærast og unge for å tene seg opp litt pengar, men som aldri kom heim. Etter to års utsetjing på grunn av pandemien, var det fredag premiere på andre del, denne gongen på Kuringen i Åfjord.

Årets framsyning har Wik skrive saman med Lene Nilssen Viken, og det er Viken som har ansvaret for regi. Som i førre episode, målar dei ut eit kystmiljø med brei pensel. Og med eit femtitals aktørar, toppa av ein handfull profesjonelle, blir det mange storslåtte tablå der vi får rike skildringar av samhald, motsetnader, armod, bygdedyr, slarv, gudstru og draumen om noko anna. I tillegg til historiene om dei som fór og dei som blei att, er tema denne gongen dei som fell utanfor og kor tøft det kunne vere i eit lite kystsamfunn på 1880-talet. Konfirmanten Ludvig Sørgaard (Bjørn Tore Grøntvedt) har forstått at han er homofil. I tillegg er han ingen arbeidskar, men langt meir opptatt av bøker og religion. Emelie (Emilie Mordal), besteveninne med storesystera til Ludvig, er stadens «gledespike» og sjølv om ho både er ei god mor og eit godt menneske, er det ingen sosial aksept for det ho gjer for å overleve.

Medan Ludvig og Emelie ventar i det lengste, får vi presentert den eine etter den andre som bryt opp og dreg. Og her ligg oppsetjingas største problem. Forfattarane har så alt for mange historier og nyttar for mykje tid på miljøskildringar og bakteppe. Undervegs får vi rett nok mange flotte tablå, forbausande gode kor- og solistprestasjonar og ei mengd melodiøse songar. Men det er først i andre akt at vi forstår kva det dreier seg om, og korleis to heilt ulike utanforskap kan føre to menneske saman. Når vi endeleg kjem så langt, blir dette sterkt, intenst og framifrå formidla av dei to, og særleg Emilie Mordal imponerer i tolkinga av den prostituerte som etter kvart blir spedalsk i dobbel tyding.

Framsyninga brukar for lang tid på å kome til poenget, men på vegen gjer musikken til Gunhild Hjertaas at dette likevel blir opplevingsrikt. I fleire produksjonar dei siste åra har ho laga vakre og melodiøse songar å gle seg over og nynne med i, og denne framsyninga var ikkje noko unnatak.

(Meldinga stod i Klassekampen tysdag den 12. juli 2022.)

TEATER

«Kristin Lavransdatter»
Kristinspelet, Jørundgard, Sel
Av: Sigrid Undset
Dramatisert av: Marie Nikazm Bakken og Marie Othilie Hundevadt
Regi: Marie Nikazm Bakken
Scenografi og kostyme: Tone Aminda Gøytil Lund
Koreografi: Lone Eivindsdotter
Musikk, komposisjon: Martin Korssletten
Med: Madalena Sousa Helly-Hansen, Ravdeep Singh Bajwa, Håkon Ramstad, Mari Midtli, Daniel Frikstad, Endre Skjåk, Sverre Spjotum, Aud Hove, Reidun Aasgaard, Lina Bjørnstad, Eirik Odde, Synne Løvli Haugen, Ola Klashaugen, Elena Bjørnstadhaugen, Anna Øihusom mfl.

Med humor, nokre metalag og litt naivisme er «Kristin Lavransdatter» på Jørundgard blitt ei underhaldande oppsetjing som likevel i hovudsak er tru mot historie og tematikk.

Eg er blant dei mange som meiner at Sigrid Undset i for stor grad la nittenhundretalets kjensleliv inn i menneska frå mellomalderen då ho skreiv trilogien om Kristin Lavransdatter. Nå har vi fått ei dramatisering av dette verket som på mange vis er eit både godt og sjølvironisk svar på denne kritikken. Gardstunet Jørundgard på Sel i Nord-Gudbrandsdalen blei bygd opp som filmkulisser i samband med innspelinga av Liv Ulmanns film om Kristin Lavransdatter i 1995. I åra etter har det vore sett opp eit spel om Kristin i desse kulissene. I fjor dramatiserte Marie Nikazm Bakken og Marie Othilie Hundevadt dei tre bøkene på nytt, og i regi av Marie Nikazm Bakken er det laga ein ganske annleis versjon av dette mellomalderdramaet.

I gamle filmkulisser, med ein støyande E6 full av ferietrafikk i bakgrunnen, i fullt dagslys utan noka form for kunstig lyssetting, og sikkert med temmeleg avgrensa økonomiske middel, har dei to kvinnene bak framsyninga stukke fingeren i jorda og erkjent kva for rammevilkår som fanst, og laga ei humoristisk, sjølvironisk og tidvis særs naivistisk oppsetjing, som likevel i forbausande grad er tru mot historia og tematikken.

Det seier seg sjølv at det ikkje er enkelt å dramatisere eit omfattande trebands verk til ei tretimars framsyning. Når store delar av publikum i tillegg truleg kjenner høg grad av eigarskap til stoffet, blir fallhøgda endå større. Men Hundevadt og Bakken har gjort nokre avvæpnande grep som er både gode og ikkje minst særs sjarmerande. I staden for å lage ei alvorleg og pompøs framsyning, har dei skapt ei blanding av metateater og mellomalderdrama. Når E6 går i bakgrunnen, er det umogeleg å lage ein 1300-tals fiksjon, så då kan likegodt skodespelarane gå i joggesko, ha colaflaske på baklomma, tidvis bryte på dagens språk og skape artige brot som tydeleg syner oss at dette er teater og ikkje røyndom. Det gjer framsyninga særs underhaldande og ganske humoristisk. Men samstundes har dei, og spesielt i første akt, greidd å få fram tematikk og historie på eit vis som gjer at dei oppfattast å vere tru mot Undset sjølv om det nok er mykje ironisering.

Med mange lokale amatørar som både har fått god personinstruksjon og ikkje minst koreografi, blir det skapt eit utal fine og beskrivande tablå og masseopptrinn. Når det er sjølvsagt for koreografen at amatørane ikkje kan danse som Nasjonalballetten, blir dette kompensert ved å gjere rørslene sjarmerande naivistiske i staden, og stundom til reine publikumsfrieri. Slik kan handlinga og spelet i bakgrunnen stundom vere like viktig eller underhaldande som dialogen til hovudaktørane.

Eit godt dramaturgisk grep er å la Alvemøen (Mari Midtli) ikkje berre vere ei som Kristin møtte i barndomen, men ein stadig tilbakevendande figur som gjennom vakker song gjer dei mange sceneskifta synkrone og saumlause.

Ensemblet er ein fin miks av profesjonelle og amatørar. Sentralt i det heile, og heilt avgjerande for resultatet er Madalena Sousa Helly-Hansens formidable tolking av Kristin. Registeret er enormt når ho greier å formidle, ofte med små fakter, både det religiøse, kjærleiken, det frivole og erotiske, det djupt personlege og i tillegg ein god porsjon stor humor i ei meir enn truverdig blanding. Ho er sta, leiken, inderleg og mykje meir på same tid. Og så må eg få trekkje fram musikaliteten hennar. Første gong eg så henne, var i den Hedda-nominerte «Engelen frå Kobane» på Sogn og Fjordane Teater (nå Teater Vestland), ein sterk, intens og tekstrik monolog der språkføringa hennar var så god at eg var overtydd om at ho var vestlending. Men så er ho frå Son i gamle Akershus. I «Kristin Lavransdatter» har ho lært seg å prate døl, og sjølv eg som har røter frå norddalen, må vedgå at dette var imponerande. Språkbruken hennar, på line med alle dei lokale amatørane, gir framsyninga ein eigen autentisitet.

Ravdeep Singh Bajwa har ikkje fått like mykje å spele på i rolla som Erlend, og blir meir anonym etter kvart, men i dei første og heftigaste møta mellom han og Kristin gnistrar det stundom. Kristin er sin fars dotter, og Håkon Ramstad gir ei solid tolking av Lavrans, riven mellom gudstru, konvensjonar og kjærleiken til dottera og ikkje minst ønsket om at ho må få det godt. Og så er det eit fint lite spel i spelet når alt kjem for ein dag, og det syner seg at «det e no i aill gårdan» som dei seier i Trøndelag. Vi er berre menneske, og har alle våre drifter og lyte, og slik er det med både Lavrans, og ikkje minst kona Ragnfrid. Nokre av tablå der sanninga om dei to kjem for ein dag, er av dei finaste scenene i oppsetjinga. Ramstad er trygg og overtydande som Lavrans, men Aud Hove som Ragnfrid syner her eit spel så ekte og inderleg at det er heilt på høgde med dei profesjonelle.

«Kristin Lavransdatter» er eit voluminøst trebands verk, og mykje må sjølvsagt kuttast ved ei dramatisering. I første akt fekk vi presentert «Kransen», og det blei gjort godt og grundig utan at eg eigentleg sakna så mykje. Men når både «Husfrue» og «Korset» skal bli spela på ein snau time i andre akt, blei det diverre hurtigtog og harelabb. Og både avslutninga der svartedauden gjorde ein ende på det meste, og mange av dei andre scenene i andre akt, var så stiliserte og skjedde så umotivert, at det nok kan vere vanskeleg å forstå og henge med for dei som ikkje har lese bøkene. Personleg trur eg difor at framsyninga hadde stått seg på å berre formidle «Kransen», og ha gitt seg med det.

Men trass i at andre akt blei ein liten nedtur etter ein forrykande førsteakt, var «Kristin Lavransdatter» ein overraskande god produksjon, der det mest imponerande, i tillegg til spelet til Madalena Sousa Helly-Hansen, var grepet forfattarar og regissør hadde gjort med å ta historia litt ut av det opphavelege tidsbildet, tilføre nokre metalag, ein god porsjon naivisme og ikkje minst all den sjølvironiske humoren. Og etter mi oppfatning likevel tru mot Undsets idé og forteljing.

MUSIKKTEATER

«Lady Arbuthnott – frua på Elverhøy»
JazzåTeatret Produksjon AS, Sunndal kulturhus
Libretto: Stig Nilsson
Komponist: Lars Ramsøy-Halle
Regi: Pål Øverland
Musikalsk leiar: Trond Hustad
Scenografi: John Kristian Alsaker
Koreografi: Yngve Horn og Anett Hjelkrem
Kostyme: Mette Welle Jacobsen
Lyddesign: Erik Valderhaug
Orkester: Trond Hustad, Maren Lovise Nygård, Lars Brygelson, Marit Johannsen, Peter Wergeni, Emil Emilson Holmesland, Arild Hillestad og Jo Inge Nes
Med: Yngvild Støen Grotmol, Jon Lockert Rohde, Karianna Sommerro, Erik Wenberg Jacobsen, Anderz Eide, Nils Arne Halle Erstad, Marit Synnøve Berg mfl..

Teaterframsyninga om den styrtrike Lady Arbuthnott og hennar liv i Sunndalen har alt eit godt musikkteater skal ha.

I år er det 25-årsjubileum for JazzåTeatrets årvisse oppsetjing av «Lady Arbuthnott – frua på Elverhøy». Eg melde framsyninga i 2002, og skreiv at produksjonen kunne forsvare ein plass på kva institusjonsteater som helst. Den påstanden står seg godt, for dette er musikkteater på høgt nivå.

Historia om Barbara Arbuthnott (1822-1904) er like sann som ho er spektakulær. I 1866 kjem ei steinrik britisk adelsdame, språkmektig og kunnskapsrik, til Sunndalen på Nordmøre. Etter å ha blitt enke to gongar, er ho nå på bryllaupsreise med den nye ektemannen William Arbuthnott og sonen James frå første ekteskap. Dei likar seg i Sunndalen og kjem attende to år på rad. Hausten 1868 blir sonen sjuk og dør på veg til Christiania. Det har lenge vore eit vanskeleg forhold mellom mor, son og ektemann og Barbara skuldar William for å vere årsaka til sonens død. Mot ein klekkeleg sum får ho innvilga skilsmål. Sonen blir gravlagd i Sunndal, og Barbara buset seg på bruket Elverhøy. Ho blir ein mesen i bygda, skriv eit par lærebøker, omset Jonas Lie til engelsk og fører eit ekstravagant selskapsliv. Men ho er også ein «man-eater» og ganske kynisk i jakta på yngre menn. Først lever ho saman med gardsstyraren Oluf Endresen. Når han dør, tilset ho Lars Hoås som ny styrar. Kjærasten hans, Karen Lønseth, blir kammerjomfru. At dei to er par, er ikkje til hinder for at Barbara legg sin elsk på Lars og kjøper ein grevetittel til han. Når Karen blir gravid, tek Barbara henne med på ei lang Europa-reise, og barnet blir sett bort i løynd utan at Lars får vite noko.

Men alt har ein ende. Eit øydselt liv kombinert med at den skotske banken hennar går konkurs, fører til tvangsauksjon, og dei siste ti åra lever ho i ussel fattigdom saman med Lars og Karen. Men bygdefolket gløymer ikkje og hjelper til med både husvære og mat. I 1904 dør Barbara Arbuthnott, og så kan endeleg Lars og Karen gifte seg.

Med stor lojalitet til historia har Stig Nilsson (libretto) og Lars Ramsøy-Halle (musikk) skrive musikkteateret «Lady Arbuthnott – Frua på Elverhøy». Ettersom om lag alt blir sunge, er det nærast som ein opera å rekne. I Pål Øverlands stramme og oppfinnsame regi, med profesjonelle i berande roller og rundt seksti lokale amatørar, er det blitt ei imponerande framsyning. På ei relativt lita kulturhusscene har John Kristian Alsaker laga ein velfungerande scenografi som saumlaust kan veksle mellom dei ulike tablåa, og med rom for fleire overraskingar. Trass i avgrensa plass, får vi det eine masseopptrinnet meir spektakulært og presist enn det andre der det mellom anna er ballett med både årer, plankar og tallerkenar. Dans, kor og songprestasjonar er utmerka, og i grava sit eit ni-personars orkester under kyndig leiing av Trond Hustad. Med ei fin blanding av messing og strengar får dei fram alt frå det overdådige til det mollstemde.

Torkild, ein slags sjåar eller sjaman som stadig kommenterer og spår, er eit godt forteljargrep. Tenoren Erik Wenberg Jacobsen gjer maksimalt ut av rolla, og hans sterke finalenummer sit framleis i øyregangen. Nils Arne Halle Erstad overraskar i den solide tolkinga av sonen James, og scena der han dør i armane til mor si, er av dei sterkaste i framsyninga. Jon Lockert Rohde syner oss klassereisa til Lars Hoås frå lærar til «greve», og får godt fram rivingane mellom kjærleiken til Karen og lojaliteten til husfrua. Karianna Sommerro som Karen har dei same lojalitetsproblema, og den såre tolkinga av at ho må setje bort barnet deira, er blant oppsetjingas mange høgdepunkt. I rundt ti år har Yngvild Støen Grotmol spela Barbara Arbuthnott. Ho er myndig, tydeleg, aristokrat til fingerspissane og tidvis kynisk, men også velgjerande og raus. Ho er redd for kjærleiken, men likevel amorøs så det held. Alle desse kontrastane formidlar Støen Grotmol overtydande og særs truverdig samstundes som ho også glitrar i songnumra. Som når ho i finalen syng klokkeklårt og reint med eit volum som er nærast kviskrande.

«Lady Arbuthnott – Frua på Elverhøy» vekslar mellom det elleville og det såre. Det blir spela i høgt tempo med imponerande synkrone skift, og dramaturgien byr på stadige overraskingar og høgdepunkt. Og den som trur at Barbaras fall skulle gjere andre akt til ein nedtur, må tenke om att. Frå start til slutt går denne framsyninga berre ein veg, og det er opp.

(Meldinga stod i Klassekampen måndag den 27. juni 2022.)

KOMMENTAR

Hedda-prisen er i ferd med å bli større enn forsvarleg, og kan risikere å miste legitimitet.

Heilt sia 1998 har norsk teater feira seg sjølv ved å dele ut Hedda-pris for framifrå prestasjonar i norsk scenekunst. Prisen blir delt ut i Oslo og har fått namn etter Henrik Ibsens «Hedda Gabler». Ein fagjury på sju har årleg vurdert til saman rundt 150 produksjonar over heile landet før dei i god tid før prisutdelinga, offentleggjer tre nominerte i kvar kategori. Prisen fekk raskt status som noko av det gjævaste ein scenekunstnar kunne få, spesielt fordi nesten alle landets framsyningar blei vurdert av ein breitt samansett jury.

I 2017 blei det også laga festival veka før prisutdelinga. Heile 34 scenekunstinstitusjonar har gått saman om det som kallast Hedda-dagane der rundt 40 teater frå heile landet, med eit utal gjestespel, viser både scenekunstnarar, hovudstadens innbyggjarar og tilreisande eit solid tverrsnitt av breidda i norsk teater. I tillegg blir det arrangert ei rekkje faglege arrangement. Det er mange teaterfestivalar rundt om i landet, men på få år har Hedda-dagane vakse seg til å bli den mest vesentlege møteplassen for dei som er interessert i teater i Norge.

Trass i pandemien blei det faktisk spela mykje teater dei siste to åra. Men det har ikkje vore prisutdeling sia 2020, så i år var det heile 270 produksjonar som blei vurderte av ein utvida jury på ni. Frå fem priskategoriar i 1998, var det nå heile tretten. Og på grunn av at prisen omfatta to produksjonsår, var det fem nominerte i kvar kategori. I tillegg blei det delt ut tre spesialprisar der ingen var nominerte på førehand. Nytt av året var pris for beste danseframsyning og beste musikkteater.

Etter å ha vore med på heile festivalen, sett seksten produksjonar, deltatt på fleire fagseminar, før- og ettersnakk og ikkje minst møtt bransjefolk frå heile landet, sit eg att med ein god del refleksjonar. Frå å vere utdeling av ein særs prestisjefylt pris, fekk vi i 2017 også nokre bransjedagar. På rekordtid (fire festivalar på fem år) er mitt inntrykk at Hedda-dagane har vakse seg til å bli meir vesentleg enn sjølve prisen og utdelinga.

Festivalen er så avgjort kome for å bli, men eg trur dei ansvarlege bak både festival og pris kan ha godt av å tenkje seg om dersom Hedda-prisen ikkje skal miste legitimitet. Eitt er at sjølve prisutdelinga er ein ganske langdryg nedtur etter at vi har fått presentert så mykje framifrå teater tidlegare i veka. Når ein skal dele ut seksten prisar der alle vinnarane også skal halde takketalar, og det i tillegg er 65 nominerte som skal få namna sine opplesne, blir det vanskeleg å gjere utdelinga til noko meir enn ei stor vareoppteljing. Ho er sjølvsagt spennande for dei det gjeld, men trass i nokre få kunstnarlege innslag, ikkje spesielt interessant, og heller ikkje særleg god underhaldning.

Men viktigare enn sjølve prisutdelinga, er alle kategoriane og alle produksjonane som skal vurderast. Korleis kan ein sikre at dette blir rettferdig og fagleg forsvarleg. Eg sat sjølv i Hedda-juryen for nokre år sia. Vi var då ein jury på sju som årleg vurderte drygt 150 produksjonar over heile landet. Gjennomsnittet i juryen låg på å sjå 50 til 60 framsyningar i året, men vi var nokre som var oppe i både 75 og 90. Arbeidet er kjempespennande, og det er noko av det mest givande eg har vore med på, så trass i masse arbeid og berre symbolsk honorering, ville eg ikkje ha vore dei tre åra forutan. Men det er umenneskeleg at folk som alle har full jobb med anna arbeid, og nokre av dei i tillegg er småbarnsforeldre, skal nytte så mykje tid, ikkje minst til reiser. Når Hedda-komiteen i år har utvida med to nye kategoriar (dans og musikkteater), nærmar det seg for lengst tolegrensa. Juryen er rett nok utvida, men særleg dansekategorien fører til langt fleire produksjonar å vurdere. Som tidlegare jurymedlem veit eg at det rett som det er vil vere framsyningar som går under radaren, og slik har det diverre alltid vore. Men med den store utvidinga som nå har skjedd, meiner eg sjølv at det ikkje lenger står i menneskeleg makt å sjå nok, og å yte alle produksjonar rettvise.

Dersom fleire framsyningar blir oversett, vil skepsisen til prisen auke, og han kan fort miste legitimitet. Det har ikkje skjedd ennå, og eg har ikkje noko svar på utfordringa, men eg trur Hedda-komiteen snarast bør ta diskusjonen om Hedda-prisen er blitt for omfattande.

(Kommentaren stod i Klassekampen onsdag den 22. juni 2022.)

TEATER

«Skjønnheten og udyret»
Teaterlaget i BUL, Nidaros. Munkholmen
Av: Ingrid Elisabet Kummeneje, fritt etter Jeanne-Marie Le Prince de Beaumont
Regi: Ingrid Elisabet Kummeneje
Komponist: Øyvind Jo Heimdal Eik og Sunniva Hovde
Musikalsk leiar: Øyvind Jo Heimdal Eik
Kostyme: Vigdis Skauvik Rian
Lyddesign: Andreas Helland
Lysdesign: Benjamin Aalmo
Med: Erle Kulset Merakerås, Håkon Salberg m.fl.

Etter litt problem i starten var dette ei framsyning til verkeleg å kose seg med.

Endeleg! Etter to år med pandemi, og tre år sia siste gong, er det endeleg duka for det mest varmande innslaget av alt i den kalde trøndersommaren. Teaterlaget i BUL Nidaros er tilbake i tårnet på Munkholmen for å gle og underhalde store og små fram mot jonsokleite. Det er snart førti år sidan dei tok til med desse årvisse oppsetjingane, og det i eit rom som er alt anna enn eigna for teater. Likevel blir eg like overraska kvart år, og jamvel om kvalitet og nivå sjølvsagt er varierande, har eg hatt mange opplevingar som framleis sit friskt i minnet.

I dei fleste produksjonane BUL har sett opp på Munkholmen, er kjernen i ensemblet ungdom i tenåra, med ein del særs sjarmerande yngre innslag heilt ned mot førskolealder, samt nokre meir røynde vaksne som dei kan stø seg på. Og sjølv om ungdomane er unge, har dei fleste av dei vore med i fleire oppsetjingar før. I år var det ganske annleis. For det første var det berre ein vaksen med. Og med tre års tørke, -tre år er uendeleg lenge for ein ungdom, – var det langt færre som hadde særleg røynsle frå scena. Og jamvel om framsyninga sleit litt med å finne seg sjølv i starten, er det godt å kunne melde at denne produksjonen ikkje stod noko attende for dei tidlegare, kanskje snarare tvert om.

I 2010 sette teaterlaget opp «Skjønnheten og udyret» som musikal. For dei fleste er dette ein Disney-klassikar, men historia er opphaveleg skriven av Jeanne-Marie Le Prince de Beaumont for meir enn 250 år sia. Og ettersom ikkje noko er heilt originalt, var den teksten også basert på ei endå eldre historie. Nå har Ingrid Elisabet Kummeneje latt Disney vere Disney, dikta ganske fritt etter den opphavelege historia, og samstundes lent seg litt på Marita Rødsets tekst frå 2010. I tillegg har ho leika seg med det språklege og lagt inn mykje ekstra humor. Stykket er ei forteljing om hybris, menneskeleg dårskap, om å sjå det vakre bak fasaden, og ein god moral om at alle kan bli gode gitt dei rette situasjonane. Historia har tett slektskap med mange av folkeeventyra, for her er både ein prins (Håkon Salberg) og ei fattigjente, eller Askepott om du vil (Erle Kulset Merakerås). Han er ein hedonist, er sjølvopptatt og full av overmot, og det betalar seg, for han får ei forbanning kasta på seg og blir eit udyr som berre kan bli normal att om han forelskar seg. Og det må vere gjensidig og innan neste måneformørking. Vår Askepott heiter Belle, er ein lesehest, snill, arbeidsam og nesten sjølvutslettande når ho hjelper den sjuke faren. Systrene hennar er sjølvsagt rake motsetninga. Eg treng ikkje røpe særleg mykje meir før dei flest forstår korleis det går.

Teaterlaget i BUL har amatørar i alle ledd, og denne gongen starta det ganske kleint. Sjølv om alle hadde mygg, var lyden elendig, og spelet var både nølande og litt famlande. Eg tok meg sjølv i å tenkje på korleis eg på eit pent vis skulle få formidla at desse entusiastane for ein gongs skuld ikkje fekk det til. Berre for å oppleve at innkøyringsproblema forsvann, aktørane blei tryggare. For då «skjønnheten» Belle kom på scena, og ensemblet presenterte ein synkron, velkoreografert og sjarmerande song om Marcel som hadde det meste på stell, og det i tillegg synte seg at her var det fullt av gode songarar, ja då var denne meldaren fortapt. For frå det opptrinnet og ut, var det stort sett berre å lene seg attende og kose seg med det eine innslaget meir sjarmerande enn det neste.

I tillegg til godt ensemblespel og mange fine masseopptrinn, er det tre element ved denne produksjonen som kvar for seg er spesielt imponerande, og som saman er avgjerande for at framsyninga.etter kvart blir så vellukka.

Det første og mest openberre, er kostyma. Her har kostymedesignar Vigdis Skauvik Rian gått amok og fått den store kostymegruppa til å gjere underverk. Det er sjeldan ein ser amatørteater på dette nivået med så ambisiøse, tidsriktige og flotte kostyme. Dei var ei visuell oppleving i seg sjølv.

Øyvind Jo Heimdal Eik har laga mykje musikk tidlegare, både for BUL og for Rabarbrateateret. Og det har vore gode og solide saker. Men i denne produksjonen overgår han seg sjølv. Så mange melodiøse, lett songlege, og ikkje minst vakre songar. Og i tillegg fine tekstar som etter det eg forstår, er laga av Heimdal Eik og Kummeneje i fellesskap.

Og endeleg er det Belle som er så inderleg og naturleg framført av Erle Kulset Merakerås. Ho har ein neddempa spelestil der ho med mimikk og enkle rørsler får fram fine små nyansar. Og ho har eit scenisk nærvær ein sjeldan ser hjå så unge amatørar. Når ho i tillegg også hadde ein formidabel stemmeprakt, er det lite meir å melde. Då ho åleine song ein song om rosa ho fekk av far sin, var det så inderleg at eg fekk klump i halsen.

Men sjølv om kostyme, musikk og hovudrolla var imponerande, er BUL-framsyningane først og fremst lagarbeid og ensemblespel. Det var gjennomført bra også denne gongen. Og sjølv gler eg meg over alle gullkorna blant statistane. Mange veletablerte skodespelarar i dette landet har gjort sine første sceniske forsøk i BUL, og eg plar ofte la auga leite etter dei yngste for å sjå talentar som er så glade for å stå på scena at dei går heilt opp i rollene. Kanskje er dei meir sjarmerande enn dyktige, men som oftast utstrålar dei eitt eller anna som kan bli noko langt meir. Denne gongen kosa eg meg med å følgje unggutane Karl M. Listau og Sverre Haugland som båe gjorde ganske anonyme roller om til små svisker.

Om du finn Trondheimssommaren kald og våt, så er den beste måten å få i seg varmen att å dra ut til Munkholmen for å sjå og nyte denne sjarmerande vesle framsyninga.

TEATER

«Kakerlakken med den stygge frakken»
Trøndelag Teater, Studioscena
Av: Martine Grande
Dramatisert av: Kristoffer Blindheim Grønskag
Regi: Johannes Holmen Dahl
Illustrasjonar: Martine Grande
Komponist: Trygve Nielsen
Animasjonar: Håvard Strand og Torjus Førre Erfjord
Med: Ragne Grande

Ei unnseleg lita framsyning med mange og overraskande lag.

I 2013 debuterte Martine Grande som forfattar med den illustrerte barneboka «Kakerlakken med den stygge frakken…og hovudet fullt av triste tankar». Grande er både forfattar og animatør, og ho gjorde etter kort tid også animasjonsfilm av boka. Saman med systera, skodespelaren Ragne Grande, fann ho i 2015 ut at ho i tillegg ville lage teater av historia, Kristoffer Blindheim Grønskag fekk ansvaret for dramatisering, og i regi av Johannes Holmen Dahl, og med mange andre gode hjelparar blei det teater i 2015. I ein samproduksjon med Trøndelag Teater, er nå framsyninga tatt opp att, og onsdag var det premiere for eit entusiastisk og særs deltakande publikum.

Scenografien er enkel, ein stor kvit skjerm og eit par skap på sida av den opne og elles ganske nake scena. Ragne Grande ønsker velkommen, og tar til å fortelje at ho nå skal blande fantastiske farge. Ho kjem raskt i tale med publikum og etablerer på rekordtid ein kontakt med, og eit engasjement hjå dei unge som det er lenge sia eg har sett make til. Nennsamt opnar ho malingsspann for å blande farger, men så syner det seg at malinga er noko vi berre må innbille oss. Slik gir ho på pedagogisk vis innføring i ein del av det som er teaterets magi. Men når ho så kastar den fiktive malinga på skjermen, blir den på magisk vis fargelagt, og det dukkar opp vakre fargerike landskap.

Alt dette er berre ein introduksjon til den eigentlege historia der Ragne Grande er ein kakerlakk som elskar sol, sommar og varme, og som blir trist av dei andre årstidene. Betre blir det ikkje av at ho har ein grøn frakk ho meiner er ganske stygg, og at ho blir mobba og hundsa av dei andre insekta.

Korleis det går, skal eg ikkje røpe, men denne vesle sviska av ei teaterframsyning på berre dryge halvtimen, har mange lag og historier. I botn ligg det tunge tema som utanforskap og mobbing, men i det ytre er framsyninga ein uvanleg opplevingsrik leik med farger og teikningar. Og det er eit imponerande synkront samspel mellom Grande, det animerte og playback av fem ulike forteljarstemmer. Spesielt dyktig er det når ho syng trestemt med to av dei. Grande har det unge publikummet i si hole hand, og spelar aktivt på deira deltaking. Etter ei imponerande opning, mister framsyning midtvegs litt intensitet, men tek seg godt opp att mot finalen. «Kakerlakken med den stygge frakken» er ei multimedial og særs opplevingsrik framsyning, Ho er vakker, underhaldande, og ikkje minst full av overraskingar.

(Meldinga stod i Klassekampen måndag den 30. mai 2022.)

TEATER

«Tre griser og en ulv»
Teatret Vårt, Molde, Taket
Skrive og regissert av: Bjørnar Lisether Teigen
Musikk: Erik Teigen
Med: Jon Vegar Hovdal, Olavus Frostad Udbye, Ingrid Myhre Løvik og Bjørnar Lisether Teigen

Upretensiøst og leikent, og slikt blir stundom ganske god underhaldning.

Med eit ambisiøst program har Teatret Vårt i heile vårsesongen feira sine første femti år. Fredag var det stor fest med ei potpurri-framsyning frå gamalt repertoar, ei oppsetjing som stod i jubileets og nostalgiens teikn. Og laurdag var det urpremiere på ei barneteaterframsyning som var ein leik med teatermetaforar. I duskregn på teatertaket fekk vi sjå eit sjarmerande lite stykke som var ein parafrase over eventyret om dei tre små grisane og ulven, men også ein humoristisk kommentar til både populærkultur, hybris, kjønnsroller og mykje meir.

Bjørnar Lisether Teigen, ein av veteranane ved teateret, har skrive og regissert det heile. Utgangspunktet er det gamle eventyret der dei tre grisesyskena, Gunnar Gris (Olavus Frostad Udbye), Edel Gris (Ingrid Myhre Løvik) og yngstemann, Grismann (Bjørnar Lisether Teigen) nå har flytta heimanfrå. Taket på teateret syner seg å vere ein fin plass å bu. Gjennom eit vell av metaforar og språkleg leik som nok er mynta mest på dei vaksne og teaterkunnige, får vi presentert dei tre. Gunnar er den intellektuelle lyrikaren som har «Grease» som favorittfilm, Edel er hemmeleg forelska i Gisle Wink, og den yngste spelar fotball og elskar grisetaklingar. Slik er dei openberre metaforane, medan lenkene til Shakespeare og Ibsen er meir for dei innvigde.

Medan dei tre søv, kjem ulven Vidar Wolf (Jon Vegard Hovdal) fram. Han luktar gris, men som ein ulv med eit enormt ego, og som ein middels dansebandstjerne, er han også opptatt av å få seg eit band og gjere rockesuksess.

Naturen og instinkta går sin gang og ulven går på grisejakt. Det tar si tid for ulven er ikkje av dei mest intelligente, medan grisane, trass i sjarmerande naivitet, er ganske oppfinnsame. Men fysikk og rå makt gjer sjølvsagt at grisane til slutt blir fanga. Så syner det seg at dårskapen og ønsket om å bli stjerne er større enn svolten, og då ulven høyrer kor gode grisane er til å syngje, får mat vere mat. Han konverterer til vegetarianar og let dei tre bli boybandet sitt. Det vil seie, – Edel er jo ikkje gut, så då blir det med eitt ein artig kjønnskonflikt, og ikkje eit spørsmål om darwinisme og naturens gang.

Etter ein rekordstutt prøveperiode har dei fire på scena leika seg fram til ei kjempesjarmerande og fullstendig upretensiøs framsyning. Mykje kunne ha vore stramma inn, og det er ikkje stor dramatikk, men det har heller aldri vore meininga. Når fire gode skodespelarar leikar seg på scena, frir til publikum, morar seg med metaforar og populærkulturelle referansar, og stadig lagar litt uventa vriar, blir det god underhaldning. Det er av og til meir enn tilstrekkeleg.

(Meldinga stod i Klassekampen måndag den 23. mai 2022.)