Kulturen, og dermed også scenekunsten, er under hardt økonomisk press, og politikarar kuttar over ei låg sko. Samstundes er teaterkritikken ein sakte døyande disiplin. Då er det spesielt viktig at det er nokon som tar ansvar, og ikkje berre for sentrale scener i Oslo-området. Sjølv har eg reist og meldt teater frå Kautokeino og Tromsø i nord til Stavanger og Kristiansand i sør, og totalt har eg truleg sett rundt 125 produksjonar i løpet av året. Det har resultert i 40 meldingar og artiklar i Klassekampen, og 18 på bloggen min. Og ettersom eg i år har fått høve til å vitje ein del festivalar, omfattar nokre av meldingane fleire produksjonar vist på same festival.
Ved årets slutt er det vanleg at vi meldarane i Klassekampen gjer opp status og peikar på dei tre produksjonane som vi meiner særleg har merka seg ut. Dei to første vala mine var båe store hovudsceneproduksjonar som eg melde i avisa. Men for den tredje er det litt annleis, og det er godt ved årets slutt å kunne løfte ei framsyning som diverre har gått under radaren til dei fleste. «Hvorfor barnet koker i polentaen» var ein produksjon på Nordland Teater, som eg diverre ikkje fekk sett medan han blei spela i Mo og på turné i Nordland. Men framsyninga blei også vist to gongar på Vega scene under Heddadagane i juni. Då fekk eg sett henne, og det resulterte i ei spontan og entusiastisk melding på bloggen min. Det er faktisk, og diverre ganske symptomatisk for situasjonen, den einaste kritikken «Hvorfor barnet koker i polentaen» har fått, og så vidt eg veit, har heller ikkje nokon i Heddajuryen sett framsyninga. Det er ikkje berre trist, men ein liten skandale. Framsyninga er ein monolog, heilt eksepsjonelt godt formidla av Julie Sofie Reite, og etter det eg har fått opplyst, er både ho og regissøren Simone Thiis interesserte i å få vist framsyninga for fleire.
Her er mine tre beste frå teateråret 2024 slik det blei presentert i Klassekampen fredag 27. desember 2024:
1
«KONGSEMNENE»
Trøndelag Teater
Av: Henrik Ibsen
Regi: Yuri Butusov
Yuri Butusovs regigrep er å presentere store spektakulære bilde. I ei respektlaus, men likevel kompromisslaus og perfeksjonistisk sjangerblanding har han gitt «Kongsemnene» ny vitalitet og skapt ei uvanleg mangesidig og dagsaktuell framsyning der hovudtema er tvil og tru og psykologien bak maktkamp og krig.
2
«KRISTIANIA MAGISKE TIVOLITHEATER»
Hålogaland Teater
Av: Kjetil Indregard og Mads Løken
Regi: Hilde Brinchmann
«Kristiania magiske tivolitheater» er ei oppsetjing som med magi og nærast profesjonelle barneskodespelarar leikar seg med eit utal av teaterets verkemiddel. I botn av det heile ligg ein gedigen hyllest til scenekunsten og teaterets evne til å skape glede, undring og magiske augneblikk. Det vi kallar kunst.
3
«HVORFOR BARNET KOKER I POLENTAEN»
Nordland Teater
Av: Aglaja Veteranyi
Regi: Simone Thiis
Ei sår, vakker og vemodig historie om ei tretten år gamal jentes rotlause oppvekst i ein sirkusfamilie, eit barn som aldri får vere barn, men som likevel har sine draumar og lengt. I Julie Sofie Reites mangefasetterte, djuptborande og heilt eksepsjonelt innlevande tolking får vi historia sett frå barnets perspektiv.