TEATER
«BASTARD, Trondheim internasjonale scenekunstfestival»
Rosendal Teater, Verkstadhallen og diverse private heimar
«Footnote number 12» av Spreafico/Eckly & Theatre Replacement
«CUTLASS SPRING» av Dana Michel
«H2-HEBRON» av Winter family
«There is a noise» av Hestnes/Popovic
«HOMINAL/ÖHRN» av Marie-Caroline Hominal & Markus Öhrn
«Et dukkehjem» av Henrik Ibsen og Ingvild Holm
BASTARD er ein festival som presenterer mykje forskjellig scenekunst, også når det gjeld kvalitet.
Berre tre veker etter at Teaterhuset Avant Garden gjenopna som Rosendal Teater i nyoppussa og nybygde lokale, arrangerte teateret sin årlege internasjonale teaterfestival. For meg som arkitekt og med årelang erfaring frå byggebransjen, veit eg at alle nybygg krev innkøyring og har eit utal barnesjukdomar. Og jo meir teknisk avansert bygga er, jo meir er det som skal kalibrerast, tilpassast og you name it. At Rosendal Teater våga å arrangere festival nærast før malinga var tørka, var eit enormt risikoprosjekt. At dei kom ned på beina utan at vi som publikummarar merka så alt for mykje til innkøyringsproblema, er ikkje anna enn imponerande og er særs lovande for kva vi kan vente oss i framtida.
Scenekunstfestivalen ber namnet BASTARD, eit i utgangspunktet ganske nedlatande og kontroversielt namn, men som i denne samanhengen er meint positivt i tydinga litt av alt. Ved nokre tidlegare høve har teateret freista å kuratere festivalen etter eit tema, men i år såg vi lite til det. I staden fekk vi eit solid mangfald av norsk og utanlandsk scenekunst gjennom eit dusin ulike produksjonar der nokre også var urpremierar.
For ein stakkars einpersonsmeldar var det tilnærma umogeleg å få med seg alt, så eg nøydde meg med seks av framsyningane. Den første, den norsk-canadiske produksjonen «Footnote number 12» av Spreafico/Eckly & Theatre Replacement, har eg skrive omfattande om i ei eiga melding, og der går det ganske klårt fram at dette var ei framsyning av dei verkeleg sjeldne. Eg skal ikkje trøytte lesarane med å gjenta meg sjølv, men den som er i Bergen den 19. eller 20. oktober, har høve til å oppleve denne språkleg og teater-litterære perla sjølv.
FOTO: ARNE HAUGE
Rosendal Teater vil nok framover vise meir dans enn tidlegare, og som representant for sjangeren var det nok ein kunstnar frå Canada. Dana Michel har laga ei framsyning som heiter «Cutlass spring». Frå ein ganske stilleståande start der ho nokså ubehjelpeleg vrikka seg framover sitjande på kne på ei lita tralle, blei framsyninga for meg ei særs personleg openberring. Trass i, eller snarare på grunn av at ho som dansar har stålkontroll på motorikk og rørsler, synte ho kor vanskeleg alt kan vere når du ikkje har lært deg å nytte kroppsfunksjonane eller reiskapen du blir tildelt. For dei fleste vil nok dette kunne sjåast som ein kamp for tilværet og menneskas læringsprosess frå barn til gamal, og stadig med referansar til nåtidige og ålmenne hendingar og situasjonar. Men om eg skal få lov å vere personleg, blei dette for meg eit humoristisk og attkjenneleg freakshow om mitt eige liv og kvardagen min. Ein ryggmargsskade frå eit sykkelvelt for ti år sia har øydelagt mykje av motorikken min. Å sjå Dana Michel var som ei iscenesetting av min eigen kvardag med vanskar med det heilt trivielle som å kle av og på seg, ta seg fram og alt det som små barn og eldre slit med, men som alle andre tek for gitt.
«H2 Hebron» av Winter family var truleg eit sterkt, politisk og særs godt dokumentarteater, og ettersom produksjonen blei vist i Verkstadhallen kan ein ikkje skulde på innkøyringsproblema i det nye teaterhuset. Her blei vi presenterte for situasjonen i den palestinske byen Hebron, den største byen på vest-breidda, og historisk viktig for alle dei tre store religionane i området. Men elendig lydkøyring kombinert med dårleg diksjon og at dei som sat slik eg gjorde, rett framfor miksebordet, hadde bakgrunnslydane nærast som ein overdøyvande støysendar rett i øyret, gjorde at det var uråd å forstå framsyninga. Men for dei som sat på andre sida av amfiet og på fremste rad på sida mi, var opplevinga openbert ei heilt anna, og eg får vise til Willy Walders melding i Shakespearetidsskriftet for dei som vil ha ei kvalifisert meining om framsyninga. Ho blir vist att på Black Box i Oslo om få dagar, og då får ein vone at dei har lært av feila i Trondheim.
Dei to scenekunstnarane Freya Sif Hestnes og Marina Popovic, den første frå Danmark og den andre norsk, men med bakgrunn frå Sarajevo og krigshandlingane på 90-talet, har laga ei framsyning dei kalla «There is a noise» der dei presenterer det mest forferdelege i ei kontrastert setting med steiking og servering av vaflar og lågmælt og daglegdags samtale om kva ein hugsar. Først med utgangspunkt i dagbøkene til den då 16 år gamle bestemora til Hestnes frå slutten av andre verdskrigen, og så til kva Popovic hugsar frå Sarajevo og flukta til Norge. Medan det blei steikt vaflar og snakka naturleg og roleg om krigens kvardag, sat vi rundt eit bord med krigsleikar som ei enorm slagmark. Effektive og illustrerande kontrastar, og ei framsyning som samstundes var nådelaust ærleg. Ho var kanskje litt uforløyst, og har nok også eit større potensial enn dei til nå har greidd å få fram.
Marie-Caroline Hominal og Markus Öhrn presenterte ei framsyning dei kalla «HOMINAL/ÖHRN». Markus Öhrn fortalde i opninga om kor glad han var i bestemora si. Ho hadde levd eit sjølvutslettande liv i Nord-Sverige, fullstendig i skuggen av den særs patriarkalske mannen. Før ho døydde blei ho spurt om ho ville ha gjort noko annleis, og då svara ho noko overraskande at ho ville ha vore meir destruktiv og i større grad følgd sine eigne lyster. Med dette som eit spennande utgangspunkt har dei laga ei framsyning der bestemora nærast står opp frå kista og ter og oppfører seg grotesk og motbydeleg. Det var ein nokså smaklaus og feilslått produksjon, fullstendig utvendig og som korkje ga refleksjon eller innleving og heller ikkje greidde å provosere eller gjere noko anna med oss.
Då var det ganske annleis med den siste framsyninga eg såg. Det var ikkje mindre enn ein urpremiere på ei humoristisk, lett naivistisk, og særs underhaldande versjon av Henrik Ibsens «Et dukkehjem», laga og framført av Ingvild Holm. Kledd opp som dei gamle sjokoladegutane i teatera for hundre år sia, serverte Holm oss popkorn frå ei vakker vintagemaskin på hjul. Samstundes presenterte ho ein filmatisert dokketaterversjon av dramaet medan ho på eit like naivistisk og sjarmerande engelsk simultanomsette det som skjedde på skjermen. For dette var jo ein internasjonal festival, må vite. Filminga var gjort med mobilkamera på hennar eige kontor. Det var gjort med svart bakgrunn, utan scenografi, og stort sett berre med close ups, med unnatak av eit nesten absurd brot i scena då Nora gjekk. Framsyninga blei eit artig metateater fordi ho nytta særs enkle tredokker som marionettar, og slik fekk fram korleis Nora var Torvalds marionett på eit illustrerande vis og med dobbel botn. Ikkje så reint lite keitete freista Holm å multitaske og gjere alle til lags ved å køyre film, servere popkorn og kommentere handlinga på det som i si tid blei kalla Hokksundengelsk. Men parallelt med dette greidde ho på eit spørjande og litt undrande vis å få fram handlinga og konfliktane slik at eg ikkje på nokon måte følte at ho hadde tatt for lett på intrigen. Og aldri har eg sett «Et dukkehjem» så dampande erotisk som denne versjonen.