Kasimir & Karoline
Av Ödön von Horváth
Omsett av Øyvind Berg
Regi og bearbeiding: Catrine Telle
Scenografi og kostyme: Ingvild Rømo Grande
Med: Hermann Sabado, Marte Stolp, Cici Henriksen, Kristofer Hivju, Øyvind Brandtzæg m. fl.
Trøndelag teater, Studioscena
Den ungarsk-austerrikske forfattaren Ödön von Horváth (1901-38) rakk å skrive heile 17 skodespel før han døydde i fransk eksil i alt for ung alder. Det meste skreiv han frå Tyskland og Austerrike, og han var blant dei som tidleg åtvara mot den framveksande nazismen. Stykka hans blei forbode i Tyskland, og i stor grad var produksjonen hans lenge gløymt til han blei gjenoppdaga på sekstitalet, og nå blir han spela mye i Tyskland. Kasimir & Karoline frå 1932 er ein komedie som korkje er blant dei mest politiske eller mest spela av stykka hans, og Trøndelag teaters oppsetting er, så vidt eg veit, norgespremiere.
Vi er i München på oktoberfest, det er tivoli og alle er i feststemning. Men ikkje vår mann, Kasimir, som mista jobben sin dagen før. Han vil helst gå heim, medan kjærasten, Karoline, vil ha med seg det som er artig. Ein krangel fører dei kvar sin veg, og i løpet av kvelden møter dei to utfordringar og nederlag i ei uskjønn foreining før dei treff kvarandre att til det som kanskje kan bli ei forsoning. Den ytre handlinga er med andre ord kjent stoff for dei fleste. Menneskelege relasjonar er ikkje lette å handtere, og spesielt ikkje kjærleiken. Samstundes er vi i det førnazistiske Tyskland, eit klassedelt, men dekadent samfunn, på stupet av eitt eller anna der ein er i ferd med å gå til helevete på første klasse. Ein småborgarleg, idyllisk fasade som dekker over atskillig sprengstoff. Eg kjenner ikkje von Horváths tekst, men har meir enn ei mistanke om at i denne produksjonen har regissør Catrine Telle leika seg nokså fritt på bakgrunn av før nemnde tematikk. Vel er vi kanskje i München i 1932 der ein zeppelinar er det store trekkplasteret, men resten må vere ei ganske fri attdikting, for her er speilreflekskamera, karaoke, polsk danseband og Abba! Vi er med andre ord fristilt frå tid og rom. Slike grep gjer vanlegvis tematikken tydelegare, men i dette tilfellet blir det meir absurd og morosamt enn eigentleg forståeleg.
I Catrine Telles tapping er Kasimir & Karoline blitt ein burlesk og frodig folkekomedie spela i ganske store bokstavar. Karakterane er meir enn tydelege, og tidvis overspela. Det fungerer for så vidt godt sjølv om einskilde av personane, og særleg den ekstremt forhutla skreddaren Schürzinger (Øyvind Brandtzæg), blir så karikerte at dei blir vanskelege å tru heilt på. Hovudpersonen Kasimir, derimot, er den einaste heilt truverdige (og kanskje verdige?) personen i dette galleriet. I Hermann Sabados nydelege, diskrete og lågmælte tolking, er det lett å få sympati for han. Om dei andre, kan ein seie med Strindberg, at det er synd om människan. I Ingvild Rømo Grandes særs vellukka scenografi, og ved hjelp av Anders Schilles gode lyddesign, blir vi tatt inn i ein fuktig og heftig kveld på tivoli, ein stad klassemotsetnadene er oppheva – inntil vidare – og der lukka er kortvarig. Eit polsk danseband, glitrande framstilt og parodiert av Hans Petter Nilsen og Mads Bones dreg opp både allsong og karaoke, og den eine etter den andre lar seg freiste framfor mikrofonen. Songane er eit knippe Abba-låtar som tekstmessig syner seg å vere reine blinkskota for å beskrive dei ulike personane. Det svingar, og det er stor stemning. Vi får presentert den eine scena betre enn den andre, det er artig og underhaldande. Men så sit ein der og lurer på kva det eigentleg er Telle og teatret vil seie oss. I den grad dette skal vere meir enn rein underhaldning, og det har eg ei mistanke om at det skal vere, så er det vanskeleg å få auge på det. Finalen gir for så vidt svaret, men med ein så overtydeleg metafor at ein nesten blir litt skuffa over å få ein ferdigtogge konklusjon på noko som elles ikkje er heilt til å bli klok på.
Amund Grimstad
(Meldinga stod i Klassekampen 1. april 2008)