TEATER
«Glade dager»
Den Nationale Scene, Lille scene
Av: Samuel Beckett
Omsett av: Øyvind Berg
Regi: Ida Høy
Scenografi og kostyme: Simen Mustvedt
Lys og videodesign: Arne Kambestad
Med: Marianne Nielsen og Gerald Pettersen
«Glade dager» hadde fortent ei langt friare tolking enn det regissøren har fått lov til.
I «Glade dager» av Samuel Beckett (1906-1989), som nå blir spela på Den Nationale Scenes Lille scene, er alt sett på spissen. Det er eit drama som ytre sett er ganske surrealistisk, men som eigentleg handlar om kvardagen til kvar einskild av oss. Nedgrave i ein jordhaug i steikande sol sit Winnie på om lag 50, opptatt av innhaldet i handveska si. Tilværet ser ikkje særleg lysteleg ut, men likevel tar ho stadig opp att mantraet om kor herleg alt er. Mannen hennar, Willie, som truleg er nokre år eldre, er stort sett skjult bak haugen. Han er mest opptatt av avisa og svarar knappast når han blir tilsnakka. Stykket er difor nesten som ein monolog frå Winnies side. Ho er ei kvinne som klamrar seg til optimismen jamvel om livet ser heilt annleis ut. Og verre blir det, for medan ho i første akt har armane fri, er det berre hovudet som stikk opp av jorda i andre akt.
Trass Becketts strenge føringar har scenograf Simen Mustvedt likevel fått til litt nytenking. Haugen der Winnie sit nedgrave er sjølvsagt sentral, men i tillegg har han funne rom for ein bakskjerm med lys- og videoprojeksjonar til å skape gode brot og lyseffektar. Og i opninga veks det blomar opp av haugen som Winnie kan spegle seg i, for ho er kledd opp nærast som ein blome sjølv. Ida Høy har heller ikkje hatt store spelerommet i regien av dette dramaet. Men ho opnar med at Willie (Gerald Pettersen) som ein gamal mann og på litt komisk vis, stavrar seg inn på scena og sjølv dreg opp sceneteppet, som for å understreke at dette er teater. Så forsvinn han bak haugen, og attende er Winnie (Marianne Nielsen). Ho tar til å legge ut om kor bra alt er samstundes som vi alle ser at det er det slett ikkje. Ho kommuniserer, stort sett einvegs, med Willie, og nesten like mykje med sitt vesle kosmos som i hovudsak er veska hennar og innhaldet i den.
Winnies rolle er enormt tekstrik. I tillegg er den særs krevjande fordi det er så lite fysisk å spele på, og særleg i andre akt då berre hovudet hennar er synleg. Sjølv om registeret ho nyttar kunne ha vore litt større, greier Marianne Nielsen likevel å fylle rolla. Det gjer ho med små variasjonar i intonasjon og stemmebruk, med pausar, og ikkje minst den stadige vendinga mot ein kulisse av ein mann. Og utan at Winnie sjølv skjønar at det er slik, får Nielsen likevel fram både komikken og det tragiske i tilværet hennar.
For tida spelar DNS også «Heksejakt» av Arthur Miller der fleire av meldarane meinte at det burde ha vore stroke meir. Men problemet med både Miller og Beckett er at dei som sit på opphavsrettane set forbod mot å stryke eller endre tekst. Og for Becketts vedkomande er også scenetilvisingane særs strenge. Det som kunne verke absurd då Beckett skreiv «Glade dager» i 1961, er i dag nærast som sosialrealisme, og dette dramaet hadde fortent ei langt friare tolking enn det Høy og DNS har fått lov til. Gitt dei strenge rammene, har Ida Høy likevel greidd å skape ei framsyning til å kjenne seg att i og der ho får godt fram at uansett korleis livet er, freistar menneska alltid å skape meining i det meiningslause.
(Meldinga stod i Klassekampen laurdag den 30. november 2024.)