TEATER
«Juleevangeliet – The smash (s)hit musical»
Nye Hjorten Teater, Trondheim Spektrum, sal F
Av: Mads Bones, Olve Løseth og Kyrre Havdal
Manus: Mads Bones og Olve Løseth
Songtekstar: Mads Bones
Musikk: Kyrre Havdal
Regi: Mads Bones
Koreografi: Martha Standal
Musikalsk leiar: Åsmund Flaten
Scenografi: Gjermund Andresen og Malin Helland
Kostyme: Christina Lovery
Lysdesign: Ingrid Skanke Høsøien
Lyddesign: Oliver Løding, Ronny Wikmark og Jan Magne Høines
Med: Lisa Tønne, Tiril Heide-Steen, Mads Bones, Olve Løseth, Emil Olafsson, Tor Ivar Hagen, Petter Aagaard, Øyvind Brandtzæg, Christine Gaski, Martha Standal, Samantha Fox mfl.
Ei forrykande og enormt imponerande første akt blir diverre kontrastert av ei andre akt som ikkje held same høge standard.
For fem år sia sette den uvanleg kreative trioen Mads Bones, Olve Løseth og Kyrre Havdal opp ein satirisk musikalversjon av juleevangeliet, basert på ein hittil ukjend femte evangelist. Scena var Gamle scene på Trøndelag Teater og trass i ei framsyning med openberre manglar, var suksessen så enorm at framsyninga blei skriven om, aktualisert og justert og sett opp att på hovudscena på same teater året etter. Rett før pandemien kom, skipa folka bak musikalen eit nytt teater dei kalla Det Nye Teater i ein gamal vulkaniseringshall på Lade i Trondheim. Men då smittevernregimet kort tid etter sette ein effektiv stoppar for fysisk teater, synte dei tre at dei har kreative evner også på andre område, og til jul i fjor sette dei opp ein livestrøyma digitalversjon som var den desidert beste «kaffierstatninga» eg har sett under pandemien. Så fekk Trondheim ein kulturell mesen av dei heilt sjeldne. Reitanfamilien har gått inn med store beløp og skipa Nye Hjorten Teater som om eit par år skal flytte inn i heilt nye teaterlokale midt i sentrum, og der skal det spelast musikalar, komediar, familieframsyningar og klassiske drama. Nytilsett teatersjef heiter Mads Bones, og som vi veit er korkje Bones, Løseth eller Havdal av dei som sit og ventar på at ting skal skje. Som opningsframsyning på Nye Hjorten Teater set dei opp ein heilt nyskriven versjon av Juleevangeliet, denne gongen med undertittelen «The smash (s)hit musical». Og medan vi ventar på nye teaterlokale i Apotekerveita, leiger dei like godt byens nye storstove, Trondheim Spektrum. Og , for så vidt litt symptomatisk for handlinga i stykket, – etter ein særs omstendeleg innleiing kan eg endeleg kome til ei melding av fredagens premiere.
Oppsettet er i hovudsak som dei føregåande produksjonane, men innhaldet er forandra på vesentlege punkt, og i realiteten fekk publikum ei ny framsyning. Historia tek på ekstremt uhøgtideleg vis, og ganske fritt etter minnet, utgangspunkt i Bibelens forteljing om Josef, Maria og Jesusbarnet slik vi alle kjenner det frå Lukasevangeliets kapittel 2. Men der Lukas fortel om den kyske Maria som føder Guds barn, får vi her ein litt annan vri på forteljinga, og truleg ein langt meir realistisk forklåring av fenomenet «jomfrufødsel». Josef (Lisa Tønne) er 67 år, og av tante Sodoma (Mads Bones) er han sett til å passe på den fjorten år gamle niesa hennar, Maria (Tiril Heide-Steen). Når Josef introduserer Maria for alkoholen, går det som det må, og jenta blir gravid. Straffa for slik utukt er steining, så kva skal stakkars Josef gjere? Han engasjerer kompisen (Olve Løseth) som kler seg ut som engelen Gaybriel og kjem til Maria om natta som ein utsending frå Gud, og fortel at ho skal føde Guds son. Gudfryktig og naiv som fjortenåringen er, trur ho på historia, og slik startar verdshistorias største cover up, ein bløff som etter kvart blir grunnlaget for ein verdsomfemnande religion. Alle, med eit mogeleg unnatak for tante Sodoma, let seg overtyde. Kong Herodes (Øyvind Brandtzæg) får nyss om kongssonen som skal bli født, og ønsker ingen rivalar, korkje til kong Herodes, eller Øyvind Brandtzæg, eller andre han gestaltar, – for i denne framsyninga er det tjukke, særs tjukke lag av metateater. Så når Josef og Maria dreg til Betlehem for å skrive seg inn i manntalet, nyttar kongen alle middel for å få tak i dei og barnet.
Så kjem dei som kjent til Betlehem, men der er det stinn brakke og rave party i herberget, så dei gir opp og legg seg til for å døy før dei blir redda av ei prinsesse til hest (Christine Gaski). Ho er ganske alternativ, ser englar og kallar hesten sin for Durex (say no more…). Ho tek dei med til stallen sin der det blir både fødsel og besøk av hyrdar og vise menn, før Herodes dukkar opp for å ta livet av barnet. Men så syner det seg at kongssonen likevel ikkje er heilt skapt for å bli konge, ein situasjon om arvefølgje som prinsessa kan alt om. Og barnet blir spart. Midt oppi det heile dukkar verkelege (?) erkeenglar opp og øydelegg dekkhistoria til Josef ved å bekrefte henne. (!) Som eit endeleg og stadfestande punktum kjem Gud (Samantha Fox) ridande inn til ein forrykande finale.
På vegen gjennom denne historia, som er vill nok i seg sjølv, er vi innom alt mogeleg anna. Tematisk og musikalsk låner dei hemningslaust frå «West Side Story» til «Folk og røvere i Kardemomme by» med mellomlandingar både her og der, mellom anna i Namsos og ulike utgåver av trønder-rocken. Det er som sagt haugevis av metalag i framsyninga, og dei kommenterer både seg sjølve og si eiga samtid. Det er mengder av dagsaktuelle og gode politiske kommentarar fint fletta inn som ein heilt naturleg del av historia, og det er ordspel, gags og populærkulturelle referansar så det held. Slik er framsyninga eit einaste stort overflødigheitshorn, og publikum elskar det.
Den scenografiske løysinga i sal F er ikkje enkel. Publikum sit rundt scena på alle fire sider, og skodespelarane må alltid spele med ryggen mot delar av publikum. Men Gjermund Andresen og Malin Helland har løyst dette glimrande, særleg i første akt, og med synkrone og kjappe sceneskift som aldri skapar unødige brot, og med den fantastiske lyssettinga til Ingrid Skanke Høsøien blir det trylla fram romdanningar og ei rekkje ulike situasjonar og tablå. Det er eit stort ensemble på ei lita scene, og likevel ei mengd spektakulære danseinnslag. Det er berre nokre få profesjonelle dansarar med, men Martha Standal har gjort ein formidabel koreografi som får dansenummera til å bli både synkrone og storslåtte. Dei rundt tjue aktørane på scena spelar ei mengd ulike roller, og det er mange og raske skift. Med Christina Loverys mange fargerike og flotte kostyme, verkar det som eit tre gongar så stort ensemble. Musikken til Kyrre Havdal, framført md skikkeleg trøkk under leiing av kapellmeister Åsmund Flaten, er fengande, songbar, og under song- og dansenummera sit trampeklappen i salen laust.
Lisa Tønne er berande i rolla som Josef. Ho har perfeksjonert tolkinga, er overtydande, kvass i replikken og tidvis infam. Tiril Heide-Steen er kontrasten som den fjortenårige novisa som kanskje ikkje er så dydig likevel? I denne oppsetjinga er ho den einaste som er tilnærma normal, og det formidlar ho på sikkert vis. Dei andre rollene er like elleville som dei er galne, men i god personinstruksjon frå Bones og Løseth godtek vi dei likevel, og vil gjerne ha meir.
Opninga tek pusten frå oss, og i første akt sit eg og klyp meg i arma, for det er så stramt, forrykande, så fullt av energi, så gode danse- og songnummer, så saumlaust og synkront og så samspela at dette verkeleg er musikal av aller beste klasse. Når gags, vitsar og poeng kjem som mitraljøseeld, og den plumpaste humoren frå tidlegare er luka ut, tenkjer eg at nå. – nå er dei endeleg heilt framme, og at dette blir verkeleg bra. Men så blir andre akta diverre ein dramaturgisk nedtur der det er lengre mellom poenga, alt for mange gamle og ikkje så gode vitsar, ikkje på langt nær så spektakulære og flotte song- og danseopptrinn. Mot finalen der det blir ganske uklårt kor farskapet ligg, og der det blir mange artige tankar om tvil og tru, og ikkje minst om kjønnsroller og det androgyne, tek det heile seg opp og endar til slutt i ei openberring av ein finale med Samantha Fox som Gud. Det siste nok meir som ein gag og gimmick enn som ein naudsynt del av oppsetjinga.
«Juleevangeliet – The smash (s)hit musical» kjem ikkje heilt i mål. Første akt er imponerande på alle vis, men dei greidde ikkje følgje opp i andre akta. Potensialet er der, så om dei kjem attende til neste år eller ved eit seinare høve med ein musikal der dei har vore like kreative og kresne med andre akt som med første, kan dei ha laga noko riktig stort.