TEATER
«Yggdrasil – Legenden om Aretha fra Skierde»
Yggdrasil Teater, Storvika, Stjørdal
Av Thorunn Wikdahl
Regi: Thorunn Wikdahl
Scenografi: Marie Løwendahl
Kostyme: Berit Haltvik With
Koreografi: Gunhild Løhre
Komponist: Egil Strand Wikdahl
Maskør og rekvisitør: Leo Thörn
Lysdesign og lydteknikk: Jonas Nielsen/Bright
Med: Lina Emilie Bakkemyr, Gunnhild Sundli, Joakim Skevik, Nami Kitagawa Aam, Emma Sofie Joma Rustad, Petronelle Ibsen-Børnick, Jeanette Hoseth m. fl.
Ei nærast magisk og særs opplevingsrik framsyning med eit utal av fargerike fasettar.
«Yggdrasil – Legenden om Aretha fra Skierde» er eit uvanleg ambisiøst prosjekt. Så vidt eg forstår har frilansregissøren Thorunn Wikdahl arbeidd med ide, manus og utforming gjennom fleire år. Men uakta kor lenge ein held på med planlegginga, er det å spele utandørs teater heilt nede i strandkanten i Stjørdal den første veka av oktober ein risikosport. Legg til at det er komplisert lys- og lydrigging, eit stort ensemble med nærare 30 statistar, dei fleste særs unge, og du forstår at her kan det meste gå gale. Og heilt fram til premieren har det vore ganske turbulent med fråfall, utskifting og understudies. Og likevel, – likevel kjem prosjektet ganske fjellstøtt ned på alle fire, og er blitt ei underhaldande, relativt velspela, opplevingsrik og tidvis ganske magisk teateroppleving.
FOTO: AMUND GRIMSTAD
Ein kan bli både overtruisk og religiøs av mindre, men så er det nettopp noko av dette det heile handlar om der eitt av dei mange laga er gamal norrøn mytologi og om å spele på lag med gudane. Eg trur korkje på vêrgudar eller andre gudar, men at det skulle vere 14° pluss, vindstille, klårt og ein uvanleg vakker solnedgang i starten av oktober, og at det er varsla tilsvarande vêr i så godt som heile speleperioden, kan gjere ein tvilar ut av den mest hardbarka ateist.
Oppsetjinga er ei heilaftans framsyning i to akter med pause, og har så mange lag at det er godt mogeleg eg ikkje har fått med alle. I Storvika, badeplassen i Stjørdal, med Trondheimsfjorden rett i vest, og ein skogkledd bergknaus i nord, er det skapt eit nesten naturleg scenerom der det er plassert inn ei plattform, eit telt, ei rullebrettrampe og nokre enkle, men effektfulle rekvisittar. Hit kjem Aretha frå Stjørdal (eller Skierde på sør-samisk) og vennane hennar ein ettermiddag. Aretha (Lina Emilie Bakkemyr) er fjortis, og held standhaftig på at ho ikkje er sta, medan det er nettopp det ho er. Ho går sine eigne vegar, og skil lag med vennane på tur gjennom skogen. Åleine møter ho med eitt Tor med hammaren (Joakim Skevik), og det blir eit artig møte mellom nytt og gamalt der Tor blir introdusert for mobiltelefon og fenomenet selfie.
Etter kvart møter Aretha fleire av æsene i den norrøne mytologien. Det er lagnadsgudinna Frigg (Jeanette Hoseth), og krigs- og kjærleiksgudinna Frøya (Nami Kitagawa Aam). På det som er røtene av livstreet Yggdrasil blir ho fortald at gudane er heilt avhengige av at menneska trur på dei for å kunne eksistere. Vidare får ho vite at det er krise blant æsene. Nornene, lagnadsgudinnene for både menneska og æser, er fanga og førte til Helheim, og det tyder slutten for det meste. Til alt overmål syner det seg at Tor slett ikkje var Tor, men at det var intrigantguden Loke som gav seg ut for å vere han. Deretter held framsyninga fram som ei klassisk barneforteljing der ungane ryddar opp og reddar verda. Gudinna Skade (Emma Sofie Joma Rustad) snakkar sør-samisk, og det byr på ein del språklege problem når ho gir Aretha eit sverd laga av tre frå Yggdrasil. Aretha forstår etter kvart at sverdet gjer henne uovervinneleg når ho blir sendt ut for å redde nornene, men sverdet er i tyngste laget for ei ungjente. Ein sprettert derimot. Eg skal ikkje røpe så mykje meir, men i ei familieframsyning av denne typen går det sjølvsagt godt til slutt, men vegen fram er full av tilbakeslag og langt frå rettlina.
Som lesaren alt vil forstå, er det eit omfattande person- og gudegalleri, og ikkje alltid like greitt å henge med. Og sjølv om den klassiske historia om Aretha som ordnar opp, ligg i botn, er her også så fullt av ulike lag at eg ikkje er viss på om eg har fått med meg alle. Det er ei uvanleg symboltung framsyning, og om nokon skulle stusse på at ei jente få Stjørdal heiter Aretha, så skuldast det Stjørdals kommunevåpen. Av alle ting! Når Aretha til slutt drep ein drake og reddar æser og menneske, så er det ein parallell til linnormen eller draken i Stjørdals kommunevåpen. Den ormen blei i følgje segna drepen av St. MargARETHA då ho med det samstundes vann over det vonde. Og i tillegg til å vere ei god, fargerik og litt spennande historie, handlar framsyninga også om å vere seg sjølv, og om å halde på barndomens fabulering og fantasi. Og mykje meir.
Den naturlege settinga i Storvika er som skapt for denne forteljinga, og Maria Løwendahl har i scenografien nytta heile breidda frå stranda og opp
FOTO: KATARZYNA MARIA WIECZOREK
til bergknausen, alt det naturlege og vore ganske diskré med å flytte inn for mange andre element. I staden er det den tidvis nesten magiske lyssettinga til Jonas Nielsen/Bright og dei heilt fantastiske og uvanleg kreative kostyma
FOTO: KATARZYNA MARIA WIECZOREK
til Berit Haltvik With som gjer den viktigaste visuelle jobben. I tillegg er dette ei multimedial framsyning ein tradisjonelt berre ser på store profesjonelle scener. Wikdahl har henta inn klatrarar som snor seg som mørke edderkoppar oppetter bergknausane, ein flammedansar, ein
FOTO: KATARZYNA MARIA WIECZOREK
brettkøyrar og ungdom frå ulike kampsportmiljø som kyudo og taekwondo i tillegg til godt koreograferte dansarar. Med magisk musikk, eller rettare lydbilde av Egil Strand Wikdahl, smeltar alt dette etter kvart saman til ei uvanleg vakker visuell oppleving som toppar seg når den livgjevande gudinna Idunn (Gunnhild Sundli) syng ein tekst henta frå Voluspå.
Thorunn Wikdahl har som regissør bakgrunn frå så ulike produksjonar som bakgardsframsyningane til Rabarbrateateret, nærast rølpeteater, utandørs og med eit utal statistar på eine sida. Og på andre sida Azra Halilovic’ stillfarne monolog «1000 zašto 1000 zato», om oppvekst i det krigsherja Bosnia og om å kome til Norge, ei oppsetjing der det usagte er vel så viktig som det uttrykte. I legenda om Aretha får Wikdahl nytta båe sider, jamvel om underteksten ikkje alltid er like tydeleg. Det er derimot det visuelle. Eg har forståing for at ei familieframsyning på to timar bør starte klokka 18, men jamvel om solnedgangen var spektakulær, blir dagslyset litt flatt samanlikna med alle dei fantastiske scenene som blei skapte med kunstlys i andre akt då det tok til å bli mørkare.
Wikdahl har også skrive manus. Det er ei omfattande historie, som kanskje kan bli vel komplisert, og der det er vanskeleg å få med seg alt. Akkurat det blir likevel i hovudsak kompensert av alt det visuelle og alle opplevingane. Men historia blir litt for omstendeleg, særleg i starten. Og når det går mot finalen i andre akta, går det tilsvarande litt i raskaste laget. Ettersom framsyninga er så visuell, tek Wikdahl seg god til å stoppe opp og dvele ved dei ulike tablåa. Det er eit godt grep, men krev at ho har tillit til både aktørar og publikum. Det har ho også grunn til. Personinstruksjonen er forbausande god når ein veit kor mange det dreier seg om, at dei fleste er særs unge amatørar og at scenerommet er uvanleg stort. Lina Emilie Bakkemyr er stort sett trygg og truverdig i den tekstrike og omfattande hovudrolla. Og blant dei seks profesjonelle i dei andre berande rollene må eg få trekkje fram Nami Kitagawa Aam som Frøya.
FOTO: KATARZYNA MARIA WIECZOREK
I tillegg til å vere ein framifrå dansar, hadde ho ei rolletolking og eit scenisk nærvær som imponerte.
Det vesle produksjonsselskapet Yggdrasil Teater kunne med «Yggdrasil – Legenden om Aretha fra Skierde» ha tatt seg fullstendig vatn over hovudet, for det er langt frå gitt at eit så ambisiøst prosjekt skal bli vellukka. I staden er det skapt ei nesten magisk og særs opplevingsrik framsyning med eit utal av fargerike fasettar. Ho blir spela så godt som kvar kveld fram til og med sundag 11. oktober. Og vêrmeldinga er fram til helga uvanleg god for årstida.